Στη Σιάτιστα λίγες μέρες πριν από τη Μεγάλη Αποκριά, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν ένα ωραίο γλύκισμα που το λέμε σαραϊλί (παραλλαγή μπακλαβά).
Το πρωί της Μεγάλης Αποκριάς οι Σιατιστινοί ξυπνούσαν από τους
πυροβολισμούς που έριχναν οι νέοι με κουμπούρια ( πιστόλια παλιάς
εποχής). Όταν άρχιζαν να χτυπούν οι καμπάνες, σταματούσαν οι
πυροβολισμοί και οι Σιατιστινοί εκκλησιάζονταν οικογενειακά.
Μετά το μεσημεριανό φαγητό στήνονταν χοροί στις γειτονιές με παραδοσιακά τραγούδια.
Πρώτες στο χορό οι γερόντισσες, μετά οι παντρεμένες και μετά τα κορίτσια.
Στο βραδινό τραπέζι προσπαθούσαν να καταναλώσουν όλα τα φαγητά, για να μην μείνει τίποτα αρτυμένο για την Καθαρή Δευτέρα.
Η νοικοκυρά μετά καθάριζε το τραπέζι, συγκέντρωνε στο τραπεζομάντηλο τα ψίχουλα και τα έρριχνε στην αυλή λέγοντας "έξω ψύλλοι έξω κοριοί".
Μετά γίνονταν ο Χάσκας, και οι αλληλοσυγχώρεση μεταξύ των μελών της οικογένειας με την επωδό "σχωρεμένα".
Την επόμενη μέρα, Καθαρή Δευτέρα, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τα μαγειρικά σκεύη, για να μην έχουν υπολείμματα και λίπη εν όψει της μεγάλης νηστείας της Σαρακοστής, ενώ τα μικρά παιδιά τρέχουν στην εξοχή να βρουν «φωλιές» και οι μεγάλοι γλεντούν, παλιά μόνο στο εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, τώρα και αλλού.
Τραγούδια που τραγουδιούνται στη Σιάτιστα τις Αποκριές
Η ΝΙΤΣΑ
Νίτσα μ' Νίτσα μ' κουκουνίτσα μ'
του κρασί πάει ένα γρόσ(ι)
που του πιν' τα παλικάρια
τα Σιατιστινά λιοντάρια
Έχου μίνις κι βδομάδις, που δεν είπαμι σιακάδις
Έχου ένα καλοκαίρι που δε μου 'στειλις χαμπέρι
Τι χαμπέρι να σου στείλου που 'πιασα καινούργιου φίλου
Κι αν τουν έπιασα του φίλου, τουν παλιό δεν τουν αφήνω
Η ΓΕΙΤΟΝΟΠΟΥΛΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ
Γειτονοπούλα του Παπά
Ποιον αγαπάς καλύτερα;
Ποιον αγαπάς καλύτερα,
τουν άντρα σ' ή του γείτονα; .
Τουν άντρα μου τουν αγαπώ,
του γείτονα καλύτερα.
΄Αντρας να γίνει μάρμαρου
κι ου γείτονας τριαντάφυλλου,
για να πατώ στου μάρμαρου
να κόβω του τριαντάφυλλου.
ΜΗΛΙΤΣΑ
Μηλίτσα μ΄ ΄που 'σι στουν γκριμό τα μήλα σ΄φουρτουμένη.
Τα μήλα σου λιμπεύουμι κι του γκριμό σ' φουβούμι.
Αν τουν φουβάσι του γκριμό, έλα 'π του μουνουπάτι.
Του μουνουπάτι μ΄έβγαλιν στης χήρας περιβόλι.
που ήταν οι χήρες οι πουλλές κ' αυτές οι μαυρομμάτες.
Πώχουν του μάτι σαν καυκί του φρύδι σαν γαϊτάνι
κι αυτό του ματουτσίνουρου σαν της ελιάς του φύλλου.
..........................
Παραθέτω και δυο σκωπτικά τραγούδια που λέγονται στη Σιάτιστα την περίοδο της Αποκριάς.
Πως στoυμπίζουν του πιπέρι
Οι διαβόλοι οι καλουγέροι
Μι του γο- μπρε, μπρε, μπρε
Μι του γόνα του στουμπίζουν
Μι του γόνα του στουμπίζουν
Μι τ' αυτί του κουσκινίζουν
Τις τρανές μπρε, μπρε, μπρε, τις τρανές τις απουκρ(ι)ές
φέρνουν δυο φουρτιά ιλιές
κι τις μοίρασαν στις νιες, παπαδιές κι καλουγρ(ι)ές.
Παίρνουν τ(ι)νάζουν τα τσουβάλια
βρίσκουν μια μι δυο κιφάλια.
Τράβα η μια κι τράβα η άλλ(η),
τσ' έκοψαν κι του κιφάλ(ι).
O Χάσκας
Ένα έθιμο των ημερών είναι ο
Χάσκας: Το βράδυ της Μεγάλης Αποκριάς όλη η οικογένεια συγκεντρώνεται
γύρω από το τραπέζι, ο πατέρας παίρνει τον κλώστη, μακρύ κυλινδρικό
ξύλο που χρησιμοποιούμε για να ανοίγουμε τα φύλλα της πίτας, και δένει
στη μια του άκρη μια κλωστή μήκους ενός μέτρου περίπου. Στην
άλλη άκρη της κλωστής δένει ένα βρασμένο αβγό καθαρισμένο ή ένα
λουκούμι ή ένα κομμάτι χαλβά. Κατόπιν στέκεται απέναντι από το κάθε
μέλος της οικογένειας κρατώντας τον κλώστη έτσι ώστε το δεμένο αβγό
να βρίσκεται στο ύψος το στόματος και σε απόσταση περίπου 60 εκατοστά
απ' αυτό.Στη συνέχεια κουνάει το βρασμένο αβγό όπως ο παπάς το θυμιατό
μπροστά από το ανοιχτό στόμα κάθε μέλους της οικογένειας. Όποιος
κατορθώσει να αρπάξει με το στόμα το αβγό, χωρίς να χρησιμοποιήσει τα
χέρια του, είναι ο νικητής.
Για τον τρόπο κατασκευής των αυτοσχέδιων βαρελότων το siatistanews .gr έχει στοιχεία, θεωρούμε όμως ότι είναι πιο σωστό να τα διασταυρώσουμε και με άλλες πληροφορίες γι' αυτό και δεν τα δημοσιεύουμε προς το παρόν.
Ρηνούλα Ζωγράφου
Σουζάννας Παπαναούμ - Σιάπαντα - Γ. Μπόντα
Πηγη: siatistanews.gr
Siatista-Info
