του Διαμαντή Θ. Βαχτσιαβάνου
«… Όταν ακούω τους πολιτικούς να μιλούν για Πατρίδα, τιμή και δικαιοσύνη, μούρχεται εμετός. Έχουν εξευτελίσει τα πάντα και το ξέρουν και εκείνοι που μιλούν και εκείνοι που ακούνε. Κι όμως δεν σηκώνεται κανένας να τους φτύσει» (Ν. Καζαντζάκης).
Το συνδικαλιστικό κίνημα στο ξεκίνημά του ήταν διεκδικητικό, αλλά στην πορεία του στο χρόνο, μεταλλάχτηκε για να δικαιωθούν τα λόγια του Ν. Καζαντζάκη και στη θέση των πολιτικών να χωρέσουν και οι συνδικαλιστές!
- Οχτώ ώρες εργασίας
- Οχτώ ώρες ανάπαυσης και μόρφωσης
- Οχτώ ώρες ύπνο.
Έτσι κάπως άρχισε να λειτουργεί η ιδέα για την ανάπτυξη και λειτουργία των συνδικάτων.
Γυρίζοντας πίσω το χρόνο, θα βλέπαμε πως το συνδικάτο ήταν κάτι άγνωστο, ακόμη και σαν ιδέα. Όπως εξωπραγματική ήταν και η σκέψη για 8/ωρο και εργατικά δικαιώματα.
Ο Μεσαίωνας είναι χρονικά η εποχή όπου άρχισε να αναπτύσσεται η βιοτεχνία και να δημιουργούνται από κοινού, από βιοτέχνες και εργαζόμενους, οι πρώτες ενώσεις, οι συντεχνίες.
Σκοπός τους, η στήριξη των επαγγελματικών τους κλάδων, χωρίς αντιπαλότητα εντός συντεχνίας.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας στη συνέχεια και οι μεγάλες παραγωγικές μονάδες άνοιξαν το πεδίο προς μαζικότερους χώρους. Άρχισε να διαφαίνεται η διαφορά μεταξύ κεφαλαίου (εργοδότες) και εργατών (προλεταριάτο).
Τα διαφορετικά συμφέροντα άρχισαν να λειτουργούν συσπειρωτικά και να δημιουργούνται οι πρώτες ενώσεις εργατών, τα συνδικάτα.
Συνδικάτο είναι η ένωση φυσικών ή νομικών προσώπων για την εξυπηρέτηση των κοινών τους συμφερόντων. Συνδικαλισμός είναι η οργάνωση ατόμων του ιδίου επαγγέλματος σε συνδικάτα, για την διεκδίκηση και προάσπιση των συμφερόντων τους (λεξικό ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΖΩΗ).
Η Β’ Διεθνής (1889-1914) υπήρξε ο καταλύτης του παλαιού συστήματος και το ορόσημο για τις διεκδικήσεις της εργατικής τάξης. Μεταξύ των ηγετών της Διεθνούς και με ειδικό βάρος για τους αγώνες και την προσφορά τους στην εργατική τάξη υπήρξαν η Ελεονόρα Μαρξ (Αγγλία), η Ρόζα Λούξενμπουργκ (Πολωνία), οι Λένιν – Πλεχάνοφ (Ρωσία) κ.α
Το 8ωρο, η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας, η απελευθέρωση της γυναίκας, ο αγώνας κατά του ρατσισμού – των εξοπλισμών και των πολέμων, ήταν τα κύρια ζητήματα που έπρεπε να χτυπηθούν. Η τοιχογραφία της κανονικής ανισότητας καταγράφεται γλαφυρά από τον Β. Ουγκώ στους «Άθλιους», το κοινωνικό ευαγγέλιο όλων των εποχών και στον «Όλιβερ Τουίστ» του Κ. Ντίκενς.
Καθόλου τυχαίο δεν είναι, ότι ο πρώτος παγκόσμιος εορτασμός της Πρωτομαγιάς στα 1890 είχε κύριο αίτημα το 8/ωρο. Όπως και η πρώτη γιορτή της Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα το 1894, με πρωτοβουλία του Στ. Καλλέργη, είχε κύριο αίτημα το 8ωρο. Αλλά και τα γεγονότα του Σικάγου το 1886, κύριο αίτημα είχαν το 8ωρο, με πρώτο θύμα τον αρχηγό του Διεθνούς Συνδέσμου Εργαζομένων, ο Σπάιζ, που πριν τον κρεμάσουν είπε: «Θα έρθει η εποχή που η σιωπή μας θα είναι δυνατότερη από τις φωνές που σήμερα στραγγαλίζετε».
Μπορούμε να ισχυριστούμε σήμερα, ότι εκείνες οι εποχές έχουν περάσει ανεπιστρεπτί και ότι οι κοινωνικές κατακτήσεις ετών δεν θίγονται σήμερα; Μα το παιχνίδι της αφαιρετικής λειτουργεί ήδη άριστα από την 10/ετία του ’70, δίχως την αντίστοιχη αντίδραση από τον ηγετικό «σκληρό» πυρήνα του συνδικαλιστικού κινήματος και εδώ είναι το ζητούμενο!!
Ζούμε στην εποχή της Παγκοσμιοποίησης, με τους «έχοντες και κατέχοντες» να γίνονται όλο και πιο ισχυροί και με την ΕΕ να ψάχνει τον δρόμο της μέσα στα θολά νερά της ΟΝΕ. Όπως δηλώνει ο καθηγητής Δ. Τσάτσος (εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 19/11/05): «Χρειάζεται ρεαλισμός και εργασία για την αξιοποίηση της ΕΕ», τονίζοντας ότι «η αποτυχία των δημοψηφισμάτων για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα και για την αντιμετώπιση της ανεργίας κατέδειξε ότι ψευδώμεθα για τα όρια των δυνατοτήτων της ΕΕ».
Μέσα από όλα αυτά η πλειοψηφία των πολιτών δεν αντιδρά!! (βλέπουν – ακούν, αλλά δεν αντιδρούν)!
Μήπως σε όλα αυτά έχουν κύρια ευθύνη τα συνδικάτα με την έως τώρα πορεία τους; Γιατί όχι;
Η εξάρτηση των συνδικάτων από τα κόμματα εξουσίας είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν στην αναξιοπιστία και τελικά στην χρεοκοπία, με όσες καταστροφικές συνέπειες συνεπάγεται αυτό. Η σοβαρότερη; Η παράδοση της κοινωνίας χωρίς αντίσταση στην εκμετάλλευση. Με την ένταξή τους στα κόμματα τα στελέχη των συνδικάτων, με τα πολλά και υψηλά αξιώματα που κατέχουν, σκέφτονται συνήθως και ενεργούν όχι ως εκπρόσωποι των εργαζομένων, αλλά ως εντολοδόχοι του κομματικού αρχηγού. Όταν ανήκουν στο κυβερνητικό στρατόπεδο, αναχαιτίζουν ή χαλιναγωγούν τις αγωνιστικές διαθέσεις των σωματείων και αν είναι στην αντιπολίτευση διεξάγουν διαρκή πόλεμο κατά της πολιτικής εξουσίας. Όταν δε κηρυχθεί απεργία, συχνά οι ενταγμένοι της συμπολίτευσης διαχωρίζουν τη θέση τους και κατηγορούν την άλλη πλευρά για κομματικοποίηση του αγώνα και τυχοδιωκτισμό. Απεργολάτρες στην αντιπολίτευση, απεργοσπάστες στην εξουσία. Αποτέλεσμα; Το συνδικαλιστικό κίνημα σε πλήρη ανυποληψία.
Στην Ελλάδα το συνδικαλιστικό κίνημα ελέγχεται από μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων και ποδηγετήθηκε από συγκεκριμένα κόμματα.
Στη χώρα μας άρχισε να αναπτύσσεται μετά το ’74 και να ελέγχεται από συγκεκριμένη παράταξη. Ποδηγετήθηκε όμως από το ΠΑΣΟΚ μετά το 1980 κατά απόλυτο τρόπο και κατέστη λειτουργικό παράγωγο των εκάστοτε κυβερνήσεων. Εκμεταλλεύτηκε την αγωνία του Ελληνικού λαού ως προς το ασφαλιστικό ζήτημα το οποίο εθίγη άκομψα και στη συνέχεια ενδυναμώθηκε από την Σημιτική 8/ετία.
Την περίοδο αυτή οι ομάδες εξουσίας του συνδικαλιστικού κινήματος κατέστησαν τμήμα της κυβερνητικής εξουσίας.
Ο γαλλικός «Μάης του ’68» ήταν μια πραγματική επανάσταση. Η πρακτική άρνηση των ιδεολογιών πάσης φύσεως. Τότε η εργατική τάξη, διαισθανόμενη το ξεπούλημα, πραγματοποίησε αυθόρμητα κάτι που κανένα συνδικάτο, κανένα κόμμα, δεν μπορούσε ούτε και ήθελε στη θέση της, το ξεκίνημα της απεργίας και της κατάληψης των εργοστασίων, παραβλέποντας τη «νόμιμη» συνδικαλιστική ηγεσία.
Σε διακήρυξη των επαναστατημένων πολιτών του «Μάη 68» διαβάζουμε: «Στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, τα συνδικάτα δεν είναι μια εκφυλισμένη εργατική οργάνωση, ούτε μια επαναστατική οργάνωση προδομένη απ’ τους γραφειοκρατικοποιημένους ηγέτες της, αλλά ένας μηχανισμός που δουλεύει για την αφομοίωση του προλεταριάτου στο σύστημα εκμετάλλευσης. Ρεφορμιστικό από τη φύση του, το συνδικάτο, αποτελεί το καλύτερο οχυρό της τάξης των αφεντικών. Το συνδικάτο αποτελεί κύρια τροχοπέδη κάθε θέλησης για ολοκληρωτική χειραφέτηση του προλεταριάτου. Στο εξής κάθε εξέγερση της εργατικής τάξης θα γίνει αρχικά ενάντια στα ίδια τα συνδικάτα».
Αλήθειες που βγαίνουν από μια μαζική και αυθόρμητη εξέγερση ηλικίας περίπου 40 ετών! Δηλαδή; Και αν ακόμη δεν υπήρχαν συνδικάτα οι εργοδότες έπρεπε να τα εφεύρουν για να περάσουν τα μηνύματά τους!
Τα συνδικάτα για να αποκτήσουν ξανά οντότητα, πρέπει να αλλάξουν πρακτικές και να πλησιάσουν την κοινωνία. Πρέπει να απορρίψουν μεθόδους που στρέφονται εναντίον του συνόλου της κοινωνίας. Να είναι μπροστάρηδες σε ευρύτερα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία των πολιτών.
Η ανεργία (κυρίως των νέων), η μόλυνση του περιβάλλοντος, με σύστημα πρόνοιας για όλους, παιδεία, ρατσισμός, παιδική εκμετάλλευση, εξοπλισμοί, ειρήνη και ένα πρότυπο εργασίας χωρίς εκπτώσεις σε δικαιώματα.
Συνδικαλισμός χωρίς κοινωνική συμπαράσταση είναι καταδικασμένος.
Ο συνδικαλισμός σήμερα δεν είναι δυναμικό κύτταρο για αλλαγή, εξυγίανση και πρόοδο. Δεν πολεμά το διεφθαρμένο σύστημα, αλλά αντίθετα το στηρίζει.
Πρέπει επομένως να απαλλαγεί από την εξάρτηση των κομμάτων, να ενωθεί με την κοινωνία και να δράσει ανεξάρτητος και αυτόνομος, χωρίς δογματισμούς και μεθοδεύσεις.
Για έναν συνδικαλισμό θεσμό και όχι μηχανισμός της εξουσίας
Διαμαντής Θ. Βαχτσιαβάνος
