Το έργο του χάθηκε και ξαναβρέθηκε σε χειρόγραφα αιώνες μετά...
Γεννημένος στην Κεφαλονιά του 1700, ο Δαμοδός θέλησε να φέρει τον Καρτέσιο στην ελληνική γλώσσα. Κανείς δεν τον ήξερε εκτός Ιονίου. Κι όμως, ο Βιτσέντζος Δαμοδός ήταν ο πρώτος Έλληνας που δίδαξε φυσική φιλοσοφία στα ελληνικά, σε εποχή που η γλώσσα της επιστήμης ήταν μόνο τα λατινικά.
Έγραψε δεκάδες βιβλία, αλλά δεν τύπωσε σχεδόν κανένα. Όταν πέθανε, το έργο του χάθηκε. Και χρειάστηκαν αιώνες για να βρεθούν τα χειρόγραφά του σε βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα.
Γεννήθηκε στην Κεφαλονιά το 1700, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας που ήταν καταγραμμένη στο Libro d’Oro. Σπούδασε στη Βενετία και στην Πάδοβα, εκεί όπου διαμόρφωσε μια παράτολμη ιδέα: να γυρίσει στην Κεφαλονιά και να φτιάξει μια Σχολή Φιλοσοφίας και Θεολογίας που θα δίδασκε στους Έλληνες αυτά που η Ευρώπη έβραζε – τον Καρτέσιο, τον Ντεκάρτ, τον Διαφωτισμό.
Εκείνοι οι καιροί δεν συγχωρούσαν τέτοιες σκέψεις. Η Ορθόδοξη Ανατολή ήταν ακόμη βυθισμένη στον σχολαστικισμό, στα κείμενα του Αριστοτέλη και του Θωμά Ακινάτη. Ο Δαμοδός, όμως, ήθελε κάτι άλλο. Μια φιλοσοφία που να ενώνει τα παλιά με τα νέα. Κι έτσι, δίδασκε στους μαθητές του πρώτα τη θέση του Αριστοτέλη, μετά των Σχολαστικών, και τέλος των «νεωτέρων». Αυτή η τριπλή μέθοδος, σαν σκάλα στο σκοτάδι, ήταν η βάση του μεγαλύτερου έργου του: της «Φυσιολογίας».
Η «Φυσιολογία» του Δαμοδού ήταν το πρώτο ελληνόγλωσσο σύγγραμμα φυσικής φιλοσοφίας στον 18ο αιώνα. Περιλάμβανε την ύλη, τα έμψυχα και άψυχα σώματα, τον άνθρωπο και τη φύση. Αλλά κανείς δεν τη διάβασε τότε. Κυκλοφόρησε μόνο χειρόγραφα, αντίτυπα που αντέγραψαν μαθητές του ή τοπικοί δάσκαλοι, κρυμμένα σε μοναστήρια, σχολές και αρχεία.
Τον θεωρούσαν «αιρετικό» γιατί μιλούσε για φυσικά φαινόμενα χωρίς να αναφέρει την Αγία Γραφή. Τον αποκαλούσαν «τρελό» γιατί χρησιμοποιούσε ελληνική γλώσσα για να εξηγήσει ευρωπαϊκή λογική. Κι όμως, τα χειρόγραφά του δεν σταμάτησαν να κυκλοφορούν – με έναν υπόγειο τρόπο, σαν μυστικό φως που έψαχνε κάπου να ανάψει.
Σήμερα έχουν σωθεί περίπου 140 χειρόγραφα έργα του. Βρίσκονται σκόρπια σε βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα. Κάποια κυκλοφόρησαν σε εκδόσεις μόνο στον 20ό αιώνα, όταν πια ήταν αργά για τον ίδιο αλλά ίσως έγκαιρα για να θυμηθούμε πόσο νωρίς άρχισε η ελληνική σκέψη να ζητά να βγει απ’ το κλουβί της.
Συντάκτης: Γρηγόρης Κεντητός
