του Διαμαντή Θ. Βαχτσιαβάνου
Δύσκολο να πυροβολήσεις απέναντι, όταν ξέρεις ότι εκεί μπορεί να βρίσκεται ο αδερφός σου…Και όμως κι αυτό έγινε!Ο Ελληνικός Εμφύλιος πόλεμος ήταν Εμφύλιος πόλεμος που διεξήχθη στην Ελλάδα ανάμεσα στον κυβερνητικό Ελληνικό Στρατό και τις αντάρτικες δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος! Διήρκεσε από τον Μάρτιο του 1946 έως τον Αύγουστο του 1949, με την νίκη του Ελληνικού Στρατού και ήττα του Δ.Σ.Ε.!Τι έμεινε όμως πίσω; Μια Ελλάδα κατεστραμμένη σε όλα τα επίπεδα, χιλιάδες οι νεκροί και πολλοί οι ανάπηροι πολέμου!Υπήρξαν τελικά νικητές ή απλά η Ελλάδα έχασε; Ούτως ή άλλως η ευρώπη είχε μοιραστεί με την συμφωνία Τσώρτσιλ – Στάλιν. Ο Εμφύλιος γιατί και από ποιούς έγινε; Με δεδομένο πως ο Στάλιν δεν ήταν υπέρ του Εμφυλίου, από ποιούς και γιατί έγινε;Ο Λεωνίδας Κύρκος κάποια στιγμή, κρίνοντας τα γεγονότα εκείνα με ωριμότητα, είχε πει: “Με πιάνει τρόμος άμα σκεφτώ ότι αν νικούσε τότε η επανάστασή μας, θα είχαμε πρωθυπουργό τον Μάρκο, ένα γελοίο άνθρωπο που είδα από κοντά και κατάλαβα πόσο γελοίος ήταν…”!Είδαμε για άλλη μια φορά την ταινία του Παντελή Βούλγαρη ΨΥΧΗ ΒΑΘΙΑ, που είναι ένας φόρος τιμής για τους νεκρούς του Εμφυλίου πολέμου και “ματώσαμε!”Μια δραματική ταινία για το δράμα της Ελλάδος, που σε καθηλώνει από την αρχή ως το τέλος……Δυο νέοι, αδέρφια από τον ίδιο πατέρα και την ίδια μάνα, κατατάσσονται – χωρίς την θέλησή τους -, σε αντίπαλα στρατόπεδα στην διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου…ΠΑΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ…Όπως θα έλεγε ο ποιητής, η στολή του στρατιώτη έχει μια λαμπρότητα κατά την στιγμή της παρέλασης, αλλά στο “καθήκον” των πολεμικών επιχειρήσεων, η ίδια αυτή στολή δείχνει κατά βάθος, κάποιες φορές, όπως η σκούφια μιας δούλας. Κρύβει την μοίρα μιας τυφλής υποταγής!Άλλο να κάθεσαι στο παράθυρο και να κατασκοπεύεις το σκοτάδι, άλλο η “ένοπλη” ειρηνική περίοδος με την ζωή εύκολη, τις παρελάσεις και τα παράσημα σε πρώτο πλάνο κι άλλο το πεδίο της μάχης!Άλλο να πολεμάς πιστεύοντας στην “πραγμάτωση του ονείρου” για μια καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία κι άλλο να σύρεται σε μια σύραξη, όπου αδερφός πολεμά τον αδερφό!
ΨΥΧΗ ΒΑΘΙΑ, σε μια ηρωϊκή αλλά παράλληλα σκοτεινή και τραγική εποχή του Ελληνικού Εμφυλίου πολέμου, με τους μαχητές των δύο πλευρών από την μια ή την άλλη όχθη του ματωμένου ποταμού, να θεωρούν πως το δίκιο είναι μόνον δικό τους!Ξένα συμφέροντα, τυφλό πάθος, σε ένα πεδίο γεμάτο σταυρούς και αίμα. Ένας δρόμος γεμάτος αγκάθια ήταν ότι ακολούθησε την αποχώρηση των ηττημένων Γερμανών, όπου τα αδελφοκτόνα δόρατα γκρέμισαν ταμπού, έστησαν τοτέμ, με την αλήθεια και το ψέμα ΕΝΑ, στον δρόμο που χάραξε η ξενοκρατία!Φοβερό αυτό που είπε ο Νίκος Μπελογιάννης, αποχαιρετώντας την σύντροφό του Έλλη Παπά, βαδίζοντας στο απόσπασμα θανάτου: “Και να σκεφτείς, πεθαίνουμε για ένα λάθος”. Το “λάθος” που ξεκίνησε εκείνο το πρωινό στο Λιτόχωρο!Οι “λευκοί” κι οι “κόκκινοι” ήθελαν το δίκιο αποκλειστικά δικό τους, αλλά οι ασπίδες των πολεμιστών τρυπημένες και σκόρπιες, έγιναν πικρόχολο τραγούδι των τροβαδούρων που άκουγε φοβισμένος χωρίς να μιλά!Έχει ωραιότητα ο Αγώνας που δίνεται με πίστη σε ιδανικά κι όταν αυτό έχει θετικό πρόσημο, σε μια διαδρομή για καλύτερη κοινωνία. Είναι όμως αρνητικό όταν προστίθεται ακόμα μια γενιά αμφιβόλων διαδρομών, επειδή έτσι πρόσταξαν οι “επιβήτορες” ένθεν κακείθεν!Αγώνες χωρίς μεσίτες ονείρων, σε ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο, για έναν κόσμο δικαιότερο!“Καλά εσύ πέθανες νωρίς”, έλεγε ο μαχητής του Δ.Σ.Ε. Χρ. Μίσιος, (για όσους “πέσαν” στα βουνά), απογοητευμένος από την κατάληξη των “οραμάτων” της Αριστεράς κατά τον Εμφύλιο. Είδε πως τα “όνειρα” αυτών που “πέσαν” μαχόμενοι, για να καταργήσουν τις τάξεις και να δημιουργήσουν συνθήκες ισονομίας κι ισοπολιτείας, προδόθηκαν!Είδε τα “οράματα” ενός καλύτερου κόσμου να γίνονται μια “Νέα Τάξη Πραγμάτων”, με προδομένα τα οράματα του Μαρξ και του Ένγκελς!Η άλλη πλευρά των “λευκών” μαχητών του Εμφυλίου; Που κι αυτοί πίστεψαν στις θεωρίες ενός ελεύθερου κόσμου με ισότητα και δικαιοσύνη;Οι μαχητές αυτής της πλευράς είχαν το “προνόμιο της Δημοκρατίας”, φιλελεύθερης ολιγαρχίας κατ’ άλλους, αλλά στον δρόμο τους “μπέρδεψε” η δύναμη του ξένιου πορθητή. Ο κόσμος που δημιουργήθηκε ήταν νεφελώδης, με πολλές μπόρες και καταιγίδες, με την ισοπολιτεία ζητούμενο κι ο άνθρωπος, ρομπότ εκμετάλλευσης του ιδιωτικού η κρατικού βιομηχανισμού!Στην ταινία του ΨΥΧΗ ΒΑΘΕΙΑ ο Παντελής Βούλγαρης, με πολύ ρεαλιστικό τρόπο, αναφέρεται στην πολύ σκοτεινή κι απόλυτα χειραγωγούμενη εποχή του Εμφυλίου, όπου αδερφός σκότωνε αδερφό κι όλοι να θεωρούν πως υπηρετούν ιδανικά! Στο τέλος του δρόμου όμως, φάνηκε πως “έπεσαν απορώντας”!Η “Γενιά του Σαράντα” πέρασε δύσκολα χρόνια κι είχε ακούσματα από τις γενιές των Βαλκανικών Πολέμων, τον Αγώνα για την Μακεδονία, τον Α’ Π.Π., την Μικρασιατική καταστροφή και τον Εθνικό Διχασμό!Ήταν γραφτό της, αυτή η γενιά να γίνει πρωταγωνιστής του “Έπους του ’40”, αλλά & πρωταγωνιστής της δίνης του Εμφυλίου, που σίγουρα δεν την επιδίωξε, αλλά σύρθηκε στην σκακιέρα των ισχυρών ως οσιομάρτυρας!Οι επόμενες γενιές, γέννημα θρέμμα της γενιάς του “40, ζήσανε νέους διχασμούς, με αλόγιστους “ανένδοτους”, την Απριλιανή δικτατορία του “67, για να έρθει μετά όλα αυτά η προδοσία της Κύπρου το “74!Λες και τα συμβόλαια του Διχασμού βρίσκονται στο DNA του Έλληνα, με την ξενοκρατία στους ίδιους ρόλους και στο τέλος του δρόμου η ίδια καταστροφή!Ακόμα κι ο Φράγκο μετά το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου, έστησε κενοτάφιο για όλους τους νεκρούς, με την επιγραφή “έπεσαν για την πατρίδα”!Οι Έλληνες από την αρχαιότητα ανέδειξαν τον Σωκράτη, για να τον δυσφημίσουν και να τον δολοφονήσουν με το κώνειο!Ύμνησαν τον Θεμιστοκλή, για να τον καταδιώξουν. Έστησαν την παγκόσμια αυτοκρατορία του Βυζαντίου, για να την παραδώσουν στους Οθωμανούς. Έφεραν το “21, για να δολοφονήσουν τον Ι. Καποδίστρια και να το πουλήσουν στους ξένους…Η ανολοκλήρωτη Επανάσταση!
Τριπλασίασαν την Ελλάδα, αλλά με τον Εθνικό Διχασμό και την Μικρασιατική καταστροφή, λίγο έλειψε να την κηδέψουν!Δημιούργησαν την εποποιία του “40, για να την κηδέψουν με τον Εμφύλιο – ουδείς αναμάρτητος!Ανέστησαν την κατεστραμμένη μεταπολεμική – μετεμφυλιακή Ελλάδα, για να φέρουν τον νέο διχασμό με τα γεγονότα της 10/τίας του “60, για να έρθει η Απριλιανή δικτατορία του “67, ο Ιωαννίδης το “73 κι η προδοσία της Κύπρου το “74!Δημιούργησαν την ελπίδα της Ενωμένης Ευρώπης, που θα έδινε – δήθεν – φτερά ανάπτυξης στον πρωτογενή τομέα, στην βιομηχανία, θα δημιουργούσε συνθήκες ασφάλειας από τους Τούρκους, αλλά το όραμα αποδείχτηκε μούφα! Ποτέ η Ευρώπη κι οι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ δεν υπερασπίστηκαν την Ελλάδα και καταντήσαμε δέσμιοι των Τούρκων να απαιτούν το μισό Αιγαίο, την υφαλοκρηπίδα, τα πλούσια κοιτάσματα, τα νησιά μας, ακόμα και την Ρόδο!Δεν γνωρίζουμε καν αν θα σταματήσουν στην μισή Κύπρο, αλλά τι κατάληξη θα έχει και το “Μακεδονικό” που εμείς το παραχωρήσαμε, η Θράκη και δεν ξέρουμε τι άλλο ακόμα, με την υποχωρητικότητα που υπάρχει!ΨΥΧΗ ΒΑΘΙΑ μπορεί και σήμερα να είναι ευχή για ένα καλύτερο αύριο, για μια προσπάθεια να πάμε μπροστά, φτάνει να υπάρξει ομοψυχία και φυσικά αποφεύγοντας νέους διχασμούς!Γιατί ο ΔΙΧΑΣΜΟΣ δεν έχει νικητές, αλλά μόνον ηττημένους!Γιατί μετά τις επευφημίες και τα μακρόσυρτα χειροκροτήματα για τους “νικητές”, έρχονται οι ανοιχτές παλάμες, οι απαρνήσεις, οι βρισιές και τα αναθέματα!Και να θυμόμαστε, πως τον “διχασμό” τον επιβάλουν τα συμφέροντα των ισχυρών και πως η ιστορία ακολουθεί την οδό της ισχύος κι όχι του πνεύματος, με συνέπεια όποιος είναι ισχυρός να “δικαιούται” να διαπράττει φόνους χωρίς κυρώσεις και να γράφει την ιστορία κατά πως τον βολεύει!
