Ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης, αυτό το εμβληματικό μνημείο της συμπρωτεύουσας, δεν ήταν πάντοτε λευκός και ούτε ήταν έτσι το όνομά του.
Αντιθέτως, για πολλούς αιώνες υπήρξε μια φυλακή, την οποία ένα Τουρκικό χειρόγραφο τον αποκαλούσε “Πύργο της Λησμονιάς”, διότι όποιος δυστυχής διάβαινε στο εσωτερικό του, λησμονιόταν για πάντα καθώς δεν θα έβγαινε ποτέ ξανά ζωντανός.
Ανά καιρούς, άλλαξε ονόματα και χρήσεις. Στην αρχή ονομαζόταν Πύργος του Λέοντος, όπως αναφέρει τουρκική επιγραφή του 1535-1536, η οποία υπήρχε στην είσοδό του εξωτερικού περιβόλου (τώρα κατεδαφισμένος) και η οποία μάλλον αναφερόταν στη χρονολογία κατασκευής του περιβόλου.
Αργότερα ονομάστηκε Φρούριο της Καλαμαριάς, Πύργος των Γενίτσαρων και Πύργος του Αίματος ήταν μερικά από αυτά, τα δυο τελευταία λόγω της χρήσης του Πύργου σαν φυλακή βαρυποινιτών που εκτελούνταν από τους Γενίτσαρους και η όψη του βαφόταν με αίμα από τις συχνές εκτελέσεις.
Το όνομα Λευκός Πύργος επικράτησε όταν ένας Εβραίος κατάδικος, ο Nathan Guidili άσπρισε με ασβέστη τον Πύργο για να κερδίσει την ελευθερία του το 1891.
Γύρω από τον πύργο υπήρχε χαμηλός οκταγωνικός περίβολος (προτείχισμα) με τρεις επίσης οκταγωνικούς πύργους, το οποίο κατεδαφίστηκε το 1911.
Ο περίβολος αυτός χρησίμευε κυρίως για να προστατεύει τον Πύργο από τη θάλασσα αλλά θεωρείται πιθανή η χρήση του και για την τοποθέτηση βαρέων πυροβόλων τα οποία θα έλεγχαν την ακτογραμμή και το λιμάνι.
