Όμορφο πράγμα ο νους! Είναι ο ηγεμόνας της ζωής μας. Ο νους στοχάζεται, συνδυάζει, αποφασίζει. Ο νους είναι μία δύναμη της ψυχής. Αποτελεί τη λογική μηχανή της υπάρξεώς μας. Τί συμβαίνει όμως όταν αυτή η θαυμαστή μηχανή «στραβώσει» και αρχίσει να μας απομακρύνει από τον Θεό; Τότε λέμε ότι ο νους γίνεται αποστάτης του Θεού.
SOS. Καθώς διαβάζεις τα παρακάτω, μην κάνεις υποθέσεις για την προσωπική σου ζωή. Αφού προβληματιστείς, μετά θα ρωτήσεις τον πνευματικό σου πατέρα. Μόνο ο πνευματικός θα σου εξηγήσει εάν κάτι από αυτά που θα διαβάσεις σχετίζεται με τη δική σου ψυχή. Αυτό είναι ΑΠΟΛΥΤΟ και ισχύει για ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ακούμε ή διαβάζουμε στο διαδίκτυο.
- Πότε ο νους κινδυνεύει να γίνει αποστάτης;
Ο νους κινδυνεύει να γίνει αποστάτης του Θεού όταν αποφασίσει (για διάφορους λόγους, που αποτελούν άλλη συζήτηση) ότι επειδή είναι ελεύθερος, έχει δικαίωμα να ζήσει (προσωρινά ή για πάντα) χωρίς Θεό ή έχει δικαίωμα να ζήσει με «λίγο» Θεό ή ίσως και ότι έχει δικαίωμα να «προσαρμόσει» τον Θεό στις προσωπικές του επιθυμίες(!). Τότε ο νους αποκτά σταδιακά και σε μεταβλητό βαθμό, τρεις ιδιότητες που τον αποδιοργανώνουν.
- Ποιές είναι οι επίκτητες ιδιότητες του αποστάτη νου;
Α. Ο νους γίνεται βορβορώδης. Δηλαδή παραδίνεται σε ηδονές, διαρκή καλοπέραση και σπατάλες. Η καρδιά πλημμυρίζει ανάγκες σαρκικές, επιθυμίες υλιστικές και απέχθεια για οτιδήποτε πνευματικό ή στενάχωρο. Η καρδιά κουρελιάζεται και απενεργοποιείται!
Σε αυτή την περίπτωση η ψυχή λιμοκτονεί και το αίσθημα του ανικανοποίητου στοιχειώνει τον άνθρωπο. Το κυνήγι της ευτυχίας μετουσιώνεται σε καταπιεστική δουλεία και η οποιαδήποτε υποψία σωματικής ασθένειας δημιουργεί πανικό. Η δυστυχία ήρθε για να μείνει. Είσαι πλέον ο Άσωτος της ευαγγελικής παραβολής του Ασώτου. Η σωτηρία έρχεται όταν ο άνθρωπος, αφού κουραστεί (φλομώσει και αηδιάσει κατά ακριβέστερη προσέγγιση) από μία τέτοια ζωή, επιστρέψει οικειοθελώς, ταπεινά και με συντριβή καρδίας προς τον Θεό. Τότε και μόνο τότε ο Θεός ανταποκρίνεται. Σημείωση: κανείς πνευματικός πατέρας, όσο και εάν το επιθυμεί, δεν μπορεί να βοηθήσει αυτόν που έχει βορβορώδη νου. Πρέπει ο άνθρωπος, από μόνος του και πιεζόμενος από την εξουθενωμένη ψυχή του, να ψάξει τη λύτρωση και να οδηγηθεί προς τον πνευματικό. Στην παραβολή του Ασώτου, ο πατέρας δεν έψαχνε τον άσωτο στα καπηλειά, ούτε επενέβαινε στη ζωή του. Μη ζητάμε από τους πνευματικούς πατέρες να μας κυνηγάνε στην ασωτία μας! Όσο γρηγορότερα σιχαθούμε ή βαρεθούμε την άσωτη ζωή, τόσο ευκολότερη και ασφαλέστερη είναι η επιστροφή μας στον Θεό.
Β. Ο νους γίνεται δαιμονιώδης. Δηλαδή υπόκειται σε πλάνες του διαβόλου. Διαστρέφει μέσα του την έννοια του Θεού, αλλοιώνει το ευαγγελικό μήνυμα και κατασκευάζει ή υιοθετεί αυθαίρετες ιδεολογικές προσεγγίσεις περί ζωής και Θεού. Ο άνθρωπος τότε αδυνατεί να δεχτεί την Εκκλησία και τον λόγο του Θεού, περνά πάνω στη γη μία «καλή» ζωή και ολοκληρώνει τον επίγειο βίο του χωρίς πρόοδο και προκοπή πνευματική, ανέτοιμος ουσιαστικά να βρεθεί αντιμέτωπος με την τελική του κρίση.
Σε αυτή την περίπτωση, ο νους μπορεί να ανακάμψει γρήγορα και αποφασιστικά με την βοήθεια ενός πνευματικού πατέρα. Αυτή είναι η περίπτωση του βοσκού, ο οποίος αφήνει τα 99 πρόβατα και ψάχνει να βρει το ένα που πλανήθηκε. Με άλλα λόγια, όταν ο πνευματικός διακρίνει πλάνη σε ένα πνευματικό του παιδί, είναι υποχρεωμένος να τρέξει και να υποστεί θυσίες προκειμένου να σώσει το πνευματικό αυτό παιδί. Φυσικά η σωτηρία του παιδιού αυτού, εξαρτάται από την αγαθότητα της καρδιάς του, την ειλικρίνειά του απέναντι στην αλήθεια και τη ρωμαλεότητα του φρονήματός του. Σημείωση: ο βοσκός βγήκε από τη στάνη για να σώσει ένα πρόβατο και όχι για να σώσει έναν λύκο. Επίσης δεν βγήκε από τη στάνη του για να κάνει κακό σε κάποιο άλλο ζωάκι. Στο ποίμνιο του Θεού ζούνε προβατάκια Χάριτος, αλλά και φυτοφάγα ζωάκια που προσπαθούν να γίνουν προβατάκια. Οι λύκοι και τα υπόλοιπα σαρκοφάγα ζωάκια ας περιπλανιούνται εκτός της ποίμνης του Θεού, στον υπόλοιπο τεράστιο χώρο του κόσμου!
Γ. Ο νους γίνεται κτηνώδης. Δηλαδή γίνεται σκληρός, άτεγκτος και κακός. Τότε η καρδιά απογυμνώνεται από την καλοσύνη, την επιείκεια, την καταλλαγή, την συμπόνοια και γεμίζει φθόνο, ζήλια, μοχθηρία, συκοφαντία και άκρατο ατομισμό! ΕΓΩ και κανείς άλλος! Η καρδιά γίνεται σκληρή!
Σε αυτή την περίπτωση ο νους για να διορθωθεί, χρειάζεται επέμβαση του Θεού. Πειρασμοί, κακοτυχίες, βάσανα και ένα σωρό δυσκολίες της ζωής. Ο Θεός θα προσπαθήσει να «μαλακώσει» τη σκληρότητα της καρδιάς, επιτρέποντας στον διάβολο να μας «κεράσει» λίγους από τους καρπούς που επιτρέψαμε να καρποφορήσουν μέσα μας. Βεβαίως αυτή η κατάσταση είναι παιδαγωγική και έχει περιορισμένο χρονικό ορίζοντα. Μετανόησες; Τότε πας σε πνευματικό πατέρα. Τα πάντα αλλάζουν και ξαναγίνεσαι καλόκαρδος! Δεν μετανοείς, σφίγγεις τα δόντια και επιμένεις στα «δικαιώματά σου»; Ο Θεός αποσύρεται διακριτικά από τη ζωή σου και την ευθύνη πλέον την έχεις μόνο εσύ.
- Οι τρεις παραπάνω επίκτητες "κακές " ιδιότητες του αποστάτη νου, μπορούν να συνυπάρχουν ταυτόχρονα στον ένα και τον αυτό νου και μάλιστα σε διαρκώς μεταβαλλόμενους συσχετισμούς.
- Όσα αναφέρθηκαν είναι ο γενικός κανόνας και δεν εξαντλεί οποιαδήποτε περιπτωσιολογία.
Συνοψίζοντας:
- ο βορβορώδης νους επιστρέφει σε κατάσταση Χάριτος με τον τρόπο που περιγράφεται στην παραβολή του Ασώτου
- ο δαιμονιώδης νους επιστρέφει σε κατάσταση Χάριτος με τον τρόπο που περιγράφεται στην παραβολή του ποιμένος
- ο κτηνώδης νους επιστρέφει σε κατάσταση Χάριτος με μηχανισμούς που η Πρόνοια του Θεού γνωρίζει.
Ολοκληρώνοντας την ανάλυση του αποστάτη νου, οφείλω να περιγράψω και μία κατηγορία ανθρώπων οι οποίοι ενώ δεν είναι αποστάτες του Θεού, εντούτοις βιώνουν μία ιδιαίτερη ταλαιπωρία. Ο διάβολος, μέσα από τον σκόπιμο και ανηλεή βομβαρδισμό "πληροφοριών και ειδήσεων", έχει επιτύχει να καλλιεργήσει απίστευτη σύγχυση σκέψεων, ιδεών και αντιλήψεων, μέσα σε μία ομίχλη εντυπώσεων, μύθων και "επιστημονικών" δεδομένων. Η αγαθή περιπλάνηση του νου στο σύγχρονο κόσμο, μετατρέπεται από τον διάβολο σε περιδίνηση του νου στον καταστροφικό τυφώνα του συγκρητισμού, του μηδενισμού και της σχετικοποίησης των πάντων ή του αγνωτικισμού. Η έκφραση που ακούγεται από πολλούς "δεν ασχολούμαι με αυτά", όταν αναφέρονται στον Θεό, αποτελεί περιφανή νίκη του διαβόλου ο οποίος απομακρύνει μεν τον άνθρωπο από τον Θεό, αλλά σε πολλές περιπτώσεις τον σπρώχνει ύπουλα σε έναν κόσμο δεισιδαιμονιών, προλήψεων ή ακόμα και μυστηριακών "πνευματιστικών" αναζητήσεων.
Να σημειώσω με έμφαση ότι όλοι, κληρικοί και λαϊκοί, είμαστε παιδιά του Θεού και έχουμε μία θέση στο ποίμνιο του Θεού. Ακόμα όμως και οι ποιμένες είναι ποιμενόμενοι, ασκώντας ένα λειτούργημα για το οποίο κάποτε θα δώσουν και οι ίδιοι φρικτό λόγο στον Θεό.
Πρωτοσύγκελος Ιεράς Μητρόπολης Σισανίου και Σιατίστης, Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Γιαννουσάς
