Αφιερώνεται στους κτηνοτρόφους μας της προηγούμενης γενιάς
Οι βοσκοί έζησαν με τα ζωντανά τους στα βοσκοτόπια του τόπου μας κάτω από δύσκολες συνθήκες. Παρόλες αυτές τις συνθήκες πρόσφεραν πολλά αγαθά στους συνανθρώπους τους, όπως κρέατα, γάλα, τυρί, μπάτζιο, μανούρι, ούρδα (ανθότυρο) και μαλλιά. Μ’ αυτά τα υλικά αγαθά οι Σιατιστινοί και όχι μόνο μπόρεσαν και επιβίωσαν στα χρόνια του πολέμου και της φτώχειας.
Η αιγοπροβατοτροφία περιλάμβανε γίδια και πρόβατα που βοσκούσαν στο ίδιο κοπάδι. Οι βοσκοί διάλεγαν τον βοσκότοπο που ταίριαζε στο δικό τους κοπάδι. Οι δασωμένες πλαγιές στο Άσκιο όρος (Γρίβας) που είναι αφιερωμένες στους Αγίους Γεώργιο και Δημήτριο το υψόμετρο είναι μεγάλο και προσφέρεται περισσότερο για πρόβατα.
Τσερβένα
Η Τσερβένα με την πλούσια βλάστηση είναι περισσότερο κατάλληλη για κατσίκια. Επιπλέον, στην περιοχή με τα κόκκινα χώματα η μορφολογία του εδάφους συγκεντρώνει τα νερά της βροχής σχηματίζοντας μια κόκκινη μπάρα, η οποία αποτελεί για τα ζώα φυσική ποτίστρα. Ο Μπούρινος επίσης με πλούσια βλάστηση είναι από τα πιο κρύα βοσκοτόπια μας. Στο βάθος της φωτογραφίας (Τσερβένα) είναι το ρέμα Χαντακαίοι. Το συγκεκριμένο μέρος οι άνθρωποι το χρησιμοποιούσαν για τις μετακινήσεις των ζώων ως το συντομότερο για ν’ ανέβουν πάνω στα λιβάδια με την μεγαλύτερη βλάστηση. Σ’ όλες τις μετακινήσεις τους και για όλες τους τις ανάγκες μοναδικός βοηθός και μέσο μεταφοράς στις κακοτοπιές και στις δύσβατες περιοχές στις οποίες επικρατούσαν αντίξοες καιρικές συνθήκες, ήταν το άλογό τους.
Το άλογο με τα ξύλα
Οι βοσκοί, τα ζωντανά και η φύση ήταν δεμένα με εξαιρετικό τρόπο. Οι βοσκοί γνώριζαν πως βελάζει το καθένα, τα έδιναν ονόματα, τα αγαπούσαν όπως και τα δικά τους παιδιά και τα φρόντιζαν μέρα νύχτα.
Ο μικρός μες στο κοπάδι
Τα κουρέματα ήταν από τις δυσκολότερες φροντίδες και υπηρεσίες που πρόσφεραν στο κοπάδι τους. Η κουρά γινόταν τις μέρες μετά τη γιορτή του Αγίου Κωνσταντίνου και της μητέρας του Αγίας Ελένης ως τη γιορτή των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων (30 Ιουνίου). Η ημερομηνία διέφερε από κοπάδι σε κοπάδι ανάλογα με την περιοχή που βρίσκονταν κι όταν οι καιρικές συνθήκες το επέτρεπαν. Πρόσεχαν ιδιαιτέρως τις βροχερές ημέρες και απέφευγαν να τα κουρεύουν τότε, γιατί γνώριζαν ότι αυτό θα είχε αντίκτυπο στην παραγωγή γάλακτος.
Κουρά αιγοπροβάτων από Σιατιστινούς κτηνοτρόφους 1963
1. Ευθύμιος Π. Τσιαούσης 2. Μιχάλης Π. Τσιαούσης* (αδέρφια) 3. Μιχαήλ Ν. Τσιαούσης
Ο τρόπος κουρέματος ήταν διαφορετικός στα πρόβατα απ’ αυτόν στα κατσίκια. Αυτά τα κούρευαν όρθια ενώ τα πρόβατα ξαπλωμένα. Οι βοσκοί φρόντιζαν εγκαίρως να βρουν συναδέλφους που θα τους είχαν βοηθούς, πρόθυμους και ανταποκρινόμενους στην συναδελφική αλληλεγγύη. Έτσι συνηθίζουν να κάνουν και σήμερα οι ελάχιστοι κτηνοτρόφοι που μείνανε στα βοσκοτόπια μας. Οι πιο κατάλληλες ώρες για κούρεμα ήταν από τις 10 π.μ. και μετά κατά προτίμηση οι ώρες με καύσωνα για τον εξής λόγο: έπρεπε να ιδρώσουν τα ζώα κάτω από το μαλλί τους και να αποκτήσουν σιάρβο για να διευκολύνεται ο βοσκός με τα χειροκίνητα κουροψάλιδά τους. Τα ζώα τα κούρευαν για να πάρουν αέρα, να είναι καθαρά και να διευκολύνουν τον τζομπάνο (βοσκό) στο άρμεγμα. Ακόμη, το μαλλί της γίδας λέγεται γιδόμαλλο και οι άνθρωποι τότε κατασκεύαζαν τις κάπες και τα χοντρά ρούχα που φορούσαν οι τζιομπαναραίοι καθώς και τα μάλλινα ρούχα και τα στρωσίδια του χειμώνα. Επίσης, η προβατίνα δίνει δυο κιλά μαλλί και το κριάρι τρία. Πουκάρ λέγεται το μαλλί ενός ζώου. Σήμερα δυστυχώς δεν αξιοποιούνται τα μαλλιά όπως πρέπει.
Το τραπέζι στο μαντρί του Ιωάννη Τσιαούση 1967
1. Γεώργιος Λιάμας-Μπούρτσος** 2. Αικατερίνη Μπούρτσου (νύφη Γεωργίου) 3. Δήμητρα Λιάμα-Μπούρτσου (σύζυγος Γεωργίου) 4. Θωμάς Τζώνος (πατέρας Αικατερίνης Μπούρτσου) 5. Μηνάς Τσιαούσης-Χατσιούλης 6. Αικατερίνη Τσιαούση (σύζυγος Μήνα) 7. Γεώργιος Τσίπος με το γιο του Παναγιώτη 8. Δημήτριος Τσιαούσης γιος του Ιωάννη 9. Μαρίκα Τσίπου (σύζυγος Γεωργίου) 10. Αλεξάνδρα Ζαχαρτζή-Μπατσή 11. Γεώργιος Ζαχαρτζής (γιος της Αλεξάνδρας) 12. Μαρία Ντίνα του Παντελή 13. Ελένη Σαμαρά-Τσιαούση (κόρη Ιωάννου) 14. Ναούμα Τσιαούση-Παχατήρογλου (κόρη Μηνά) 15. Ευάγγελος Χατζηζήσης 16. Αρετή Τσιαούση (κόρη του Μηνά) 17. Δημήτριος Ζδούπας 18. Παντελής Ντίνας 19. Ιωάννης Τσιαούσης 20. Γεώργιος Τσιαούσης (γιος του Ιωάννη) 21. Σπυρίδων Λιάμας του Γεωργίου 22. Δημήτριος Λιάμας του Γεωργίου (αδερφός του Σπυρίδωνος) 23. Γεώργιος Τζώνος (γιος του Θωμά) 24. Ιωάννης Τζώνος (γιος του Θωμά) 25. Μαρία Τσιαούση (κόρη του Ιωάννη)
Μετά την κοπιαστική δουλειά της ημέρας στρώνονταν πλούσιο τραπέζι για τους βοηθούς και τους συγγενείς. Άλλοι έψηναν τα καλύτερα σφαγιά, άλλοι κοκορέτσι, άλλοι κερνούσαν κρασί παλιό (που έχει ωριμάσει περισσότερα χρόνια στο βαρέλι) και οι γυναίκες πρόσφεραν γαλατόπιτες, τυρόπιτες, τουλουμοτύρι, ρυζόγαλο, ραβανί, λουκούμια και διάφορες σαλάτες. Δόξαζαν τον Θεό και ξεκινούσαν το γλέντι με χορό, τραγούδια και άλλαζαν ευχές:
-Να ΄ναι γερό τ’ αφεντικό!
-Να τα χιλιάστσι!
-Νάστι γιροί κι τ’χρόν’ να ξανανταμωθούμε!
Εν κατακλείδι, για όλα όσα προαναφέρθηκαν είμαστε ευγνώμονες σ’ αυτούς τους ανθρώπους και θα τους θυμόμαστε για ότι προσέφεραν στην κοινωνία μας.
*Ο κτηνοτρόφος Μιχάλης Π. Τσιαούσης πρόσφατα απεβίωσε στα 92 του χρόνια ακολουθώντας το κοπάδι του ως τα 90. Αιωνία του η μνήμη!
**Η κυλόττα που φοράει ο Μπούρτσος-Λιάμας Γεώργιος είναι ραμμένη από τον ράφτη Γκουτζιαμάνη (Ταπνό) Γεώργιο (Γούλια).
Παραχώρηση φωτογραφικού υλικού και πληροφορίες:
Δημήτριος και Μαλαματή Γεωργίου Λιάκου
Μαρία Ι. Τσιαούση
Επιμέλεια:
Δέσποινα Γιαννακού
Όλους τους ευχαριστούμε θερμά!
Αποκλειστικά στο Siatista-Info
*Αναδημοσίευση 2021
*ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος αρθρου με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του κατόχου.
