Ο Ναός της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, σκαρφαλωμένος στο λόφο, σε υποδέχεται ολόλαμπρος και φωτισμένος, δεσπόζοντας πάνω από όλη τη Χώρα, χωρίς να την πλακώνει.
Ο ανηφορικός πλακόστρωτος δρόμος προς την Παναγία ξεκινάει από το λιμάνι. Στη δεξιά πλευρά έχει τοποθετηθεί τάπητας για τους προσκυνητές που εκπληρώνουν το τάμα τους και ανεβαίνουν στα γόνατα.
Στην πραγματικότητα ο Ναός είναι ένα ολόκληρο συγκρότημα, που αποτελείται από την κυρίως εκκλησία της Παναγίας, παρεκκλήσια, μουσεία, αίθουσες μονίμων εκθέσεων, το μαυσωλείο του Τορπιλισμού της Έλλης και γραφεία. Το πρώτο που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη είναι το επιβλητικό μωσαϊκό με τα ασπρόμαυρα βότσαλα που κοσμεί την είσοδο του.
Μόλις περάσετε την πύλη στα δεξιά σας θα συναντήσετε το παρεκκλήσι όπου γίνεται η παραλαβή των λαμπάδων. Στη συνέχεια θα ανεβείτε τα μαρμάρινα σκαλοπάτια και θα βρεθείτε σε μια τεράστια αυλή, που οι περισσότερες γωνιές της είναι σκιερές. Είναι αδύνατον, ακόμα κι αν βρεθείς εκεί όχι από θρησκευτική πίστη αλλά από απλή τουριστική περιέργεια να μην νιώσεις την γλυκιά υποβολή του χώρου.
Η πρώτη στάση είναι στο ισόγειο όπου υπάρχει ο Ναός της Ευρέσεως, τον οποίο ξεκίνησαν να χτίζουν οι Τηνιακοί –πριν βρεθεί η θαυματουργή Εικόνα στις 30 Ιανουαρίου 1823- αμέσως μετά το όνειρο της μοναχής Πελαγίας, στην οποία σύμφωνα με την παράδοση εμφανίστηκε η Παναγία και της ζήτησε να «βρουν το σπίτι της». Μέσα στο ναΐσκο υπάρχει το ακριβές αντίγραφο της εικόνας, το οποίο καλλιτεχνήθηκε το 1850, και το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να δείτε καθώς η θαυματουργή εικόνα είναι ολοκληρωτικά σκεπασμένη από τις προσφορές των πιστών.
Δίπλα στο αντίγραφο υπάρχει η μαρμάρινη βρύση απ’ όπου μπορείτε να πάρετε αγίασμα, το οποίο αναβλύζει από το πηγάδι, που βλέπετε δίπλα ακριβώς και το οποίο είναι φωτισμένο και σκεπασμένο με τζάμι.
Από πάνω ακριβώς, και ανεβαίνοντας μια μαρμάρινη σκάλα, θα βρεθείτε στον κυρίως Ναό της Παναγίας της Τήνου, ο οποίος κατάλευκος, λιτός και ενταγμένος μέσα στον περιβάλλοντα χώρο, δεν προκαλεί το μάτι με περιττές πολυτέλειες και κραυγαλέες μεγαλοπρέπειες.
Περιμένοντας υπομονετικά στην ουρά για να προσκυνήσετε σίγουρα το μάτι σας θα το μαγνητίσει η οροφή του Ναού, απ’ όπου κρέμονται δεκάδες χρυσά και ασημένια θυμιατά και καντήλια, αφιερώματα των πιστών, τα οποία είναι στολισμένα με παραστάσεις που προέρχονται από τις επιθυμίες και τις δεήσεις του καθενός: καράβια, σπίτια, μωρουδίστικες κούνιες, ανθρώπινα μέλη μέχρι και άλογα.
Η εικόνα, που χρονολογείται από τον 7ο μ.Χ. αιώνα, δεν είναι ορατή, συγκεκριμένα το θέμα της δεν είναι ορατό. Βρίσκεται σφραγισμένη αεροστεγώς μέσα σε μια χρυσή θήκη για να μη φθείρεται το ξύλο της και τη σκεπάζει ένα τζάμι το οποίο καθαρίζει σχολαστικά και πολύ συχνά ένας υπάλληλο. Το μόνο λοιπόν που θα δείτε είναι κοσμήματα, όλων των ειδών και μεγεθών: μαργαριταρένια κολιέ, διαμαντένια δαχτυλίδια με τεράστια μπριγιάν, πλατινένια περιδέραια. Οι άνθρωποι, ωστόσο, μολονότι δεν βλέπουν ουσιαστικά την εικόνα, στέκονται με δέος μπροστά της.
Η εικόνα κάθε βράδυ μεταφέρεται από τους ιερείς και φυλάσσεται στο χρηματοκιβώτιο, που βρίσκεται ακριβώς πίσω από το προσκυνητάρι και είναι καλυμμένο μ’ ένα βαρύτιμο κόκκινο ύφασμα. Στο ίδιο χρηματοκιβώτιο αλλά και σε άλλα που βρίσκονται στα γραφεία του Ιδρύματος φυλάσσονται και πολλά από τα κοσμήματα που έχουν προσφέρει στην Παναγία οι πιστοί, πανάκριβα διαμάντια πολλών καρατίων καθώς και σπάνια κομμάτια.
Τα τιμαλφή κατά καιρούς εκποιούνται από το Ιερό Ίδρυμα της Ευαγγελίστριας –εκτός κι αν έχει ζητηθεί το αντίθετο- και τα χρήματα χρησιμοποιούνται για τους φιλανθρωπικούς σκοπούς του.
Σύμφωνα με την ημερομηνία που είναι σκαλισμένη στο ξυλόγλυπτο τέμπλο, τα Θυρανοίξια του Ναού της Παναγίας έγιναν το 1825.
Η ιστορία της εικόνας
Η εικόνα της Παναγίας, στην οποία αποδίδονται πολλά θαύματα, βρέθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1823 στο κτήμα Δοξαρά στην Τήνο. Στη θέση αυτή κτίσθηκε περικαλλής ναός, στον οποίο εναποτέθηκε η εικόνα, που απεικονίζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ο Ναός της Ευαγγελίστριας στην Τήνο με το πέρασμα του χρόνου έγινε κέντρο πανελληνίου και πανορθοδόξου προσκυνήματος.
Το 1821, στις αρχές της Ελληνικής Επανάστασης, εμφανίστηκε στον ύπνο ενός γέροντα, του Μιχάλη Πολυζώνη, η Παναγία και τον διέταξε να σκάψει στον αγρό του Αντώνη Δοξαρά, έξω από την πόλη της Τήνου για να ανεύρει την εικόνα της. Πράγματι, ο μπαρμπα-Μιχάλης εκτέλεσε το θέλημά της, αλλά η εικόνα δεν βρέθηκε.
Ένα χρόνο αργότερα, το καλοκαίρι του 1822, η μοναχή Πελαγία (κατά κόσμον Λουκία Νεγρεπόντη), που εγκαταβιούσε στο ορθόδοξο μοναστήρι της Παναγίας Κεχροβουνίου, είδε επανειλημμένα στον ύπνο της την Παναγία, η οποία τη διέταξε να παρουσιασθεί στους πρόκριτους του νησιού και να τους πείσει να συνεχίσουν τις έρευνες και να αναγείρουν ένα μικρό ναό στο κτήμα Δοξαρά.
Οι έρευνες συνεχίστηκαν, αλλά το μόνο που βρέθηκε ήταν τα ερείπια ενός αρχαίου ναού κι ένα ξεροπήγαδο. Ύστερα από λίγο ενέσκηψε επιδημία πανώλης στην Τήνο και προς εξιλέωση της Παναγίας αποφασίστηκε να κτισθεί μικρός ναός στον αγρό του Δοξαρά.
Κατά τη διάρκεια της τελετής του θεμελίου λίθου, με έκπληξη οι παριστάμενοι είδαν το άλλοτε ξεροπήγαδο να είναι γεμάτο με δροσερό νερό. Το θεώρησαν θαύμα και με μεγαλύτερη ζέση συνέχισαν την αναζήτηση της εικόνας της Παναγίας. Εν τω μεταξύ, η πανώλη συνέχιζε το θανατηφόρο έργο της.
Στις 30 Ιανουαρίου 1823, ανήμερα της εορτής των Τριών Ιεραρχών κι ενώ οι εργασίες για την ανέγερση του ναΐσκου συνεχίζονταν με πυρετώδεις ρυθμούς, η αξίνα του εθελοντή οικοδόμου Εμμανουήλ Μάτσα ή Σπανού προσέκρουσε στην εικόνα και την έσπασε στα δύο. Μόλις το αντελήφθη, μάζεψε τα σπασμένα κομμάτια της εικόνας κι ενώ επιχειρούσε να τα προσαρμόσει, αυτά κόλλησαν ως εκ θαύματος.
Το γεγονός διαδόθηκε αστραπιαία σ’ όλο το νησί και πλήθη λαού συνέρρευσαν στο σημείο για να προσκυνήσουν τη σεπτή εικόνα. Λίγες μέρες μετά εξαφανίστηκε και η πανώλη από το νησί.
Η εικόνα είναι σχετικά μικρών διαστάσεων και παριστά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Είναι αρχαιοτάτη και αρίστης τέχνης, αν κι έχει υποστεί φθορές από πυρκαϊά και από την παραμονή της για πολλά χρόνια κάτω από το έδαφος.
Σήμερα βρίσκεται στον περικαλλή ναό που κτίσθηκε πάνω από τον αρχικό ναΐσκο με συνεισφορές των κατοίκων της Τήνου και είναι κατάκοσμη και σκεπασμένη εξ ολοκλήρου πλην των προσώπων, με χρυσό, άργυρο και με αναρίθμητα τιμαλφή και πολύτιμους λίθους, τάματα των πιστών.
Δείτε το βίντεο από την Ορθόδοξη Οικογένεια
Πληροφορίες: sansimera.gr, tinosinfo.gr
