Τη Σιάτιστα επισκέφθηκε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός πολλές φορές!
Μίλησε στα αλώνια δίπλα στην Αγία Τριάδα, στο Εικονοστάσιο το μέρος αυτό οι γεροντότεροι το ονομάζουν «Στο Σταυρό».
Επίσης κήρυξε και στο λόφο του Προφήτη
Ηλία της Σιάτιστας στα μέσα του 18ου αιώνα και τότε είπε τις εξής
Προφητείες στους Σιατιστινούς:
"Θάρθη καιρός να σας πάρουν οι
εχθροί σας και τη στάχτη από τη φωτιά, αλλά εσείς να μην αλλάξετε την
πίστη σας, όπως θα κάνουν οι άλλοι. Καλότυχοι σεις που βρεθήκατε εδώ
πάνω στα ψηλά βουνά, γιατί αυτά θα σας φυλάξουν από τα πολλά δεινά,
θα ακούτε και δεν θα βλέπετε τον κίνδυνο. Τρεις ώρες και τρεις
ημέρες θα υποφέρετε. Ω ευλογημένο βουνό, πόσες ψυχές γυναικόπαιδα θα
σώσεις, όταν έλθουν τα χαλεπά χρόνια."
Και πράγματι οι προφητείες αυτές
επαληθεύτηκαν κατά τους βαλκανικούς πολέμους, οπότε τα οχυρά βουνά της
Σιάτιστας, έσωσαν αυτήν από τους Τούρκους και ιδιαίτερα κατά τη μεγάλη
και φονική μάχη της Σιάτιστας στις 4 Νοεμβρίου 1912.
Κατά την παράδοση ο Άγιος Κοσμάς
έφτασε στα Γρεβενά προερχόμενος από τη Σιάτιστα. Τον συνόδευαν, ως
συνήθως 5-6 άνδρες και 11 γυναίκες από τη Σιάτιστα, που ήρθαν μαζί
του μέχρι την τοποθεσία «Μύλοι» του χωριού Έξαρχος. Α πό τις 11
γυναίκες οι 6 ήταν άτεκνες και προφήτευσε ό τι θα γεννήσουν άλλες
αρσενικά και άλλες θηλυκά τέκνα, αλλά αυτά δεν πρέπει να βαπτισθούν στην
ίδια κολυμβήθρα, ούτε να έλθουν σε γάμο μεταξύ των.
Τότε γέννησε και η Αλεξάνδρα
Γκόλια, η οποία ήταν απ’ αυτές που παρακολούθησαν τον Άγιο Κοσμά
και είχε εγγονό το Μητροπολίτη Παρθένιο Γκόλια, που υπήρξε πράγματι
διακεκριμένη εθνική και πνευματική προσωπικότητα. Στη Σιάτιστα ο
συμπατριώτης μας Χρήστος Μιχ. Καραμπέρης και η σύζυγός του Θεοδώρα το
Νοέμβριο του 1983 έκτισαν στη θέση «Γκάμπαλια-Τσούκα» κοντά στον Άγιο Νικάνορα της Σιάτιστας, Ναό στη μνήμη του Οσιομάρτυρος Κοσμά του Αιτωλού.
Αυτός κτίστηκε από τον Καραμπέρη, γιατί
σύμφωνα με διηγήσεις του Πάππου του και του πατέρα του πέρασε από τη
θέση αυτή ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Ο ναός εγκαινιάστηκε στις 28 Ιουλίου
1986 από το Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης μακαριστό Αντώνιο. Γεώργιος Μ. Μπόντας Τέως Δ/ντης της Μανουσείου Δημόσιας Βιβλιοθήκης Σιάτιστας-Λαογράφος
