Σιάτιστα: Οι αρχιτέκτονες των πέτρινων σχολείων μας

 Επιβλητικά και πανέμορφα, αποτελούν τις αναμνήσεις μας και την ζωντανή ιστορία της πόλης μας. Δικοί μας άνθρωποι που έμαθαν γράμματα σ' αυτά, εκπαιδευτικοί που δίδαξαν, γεγονότα που άλλοτε δίχασαν και άλλοτε ένωσαν την κοινωνία της πόλης μας, ευεργέτες με δαπάνη των οποίων κτίστηκαν, εξοπλίστηκαν, και συντηρήθηκαν και πολλά άλλα συνθέτουν την ιστορία των κτηρίων αυτών. Ποιοί όμως είναι οι αρχιτέκτονες των κτηρίων αυτών; Ποιά άλλα έργα δημιούργησαν και πόσα από αυτά σώζονται; Τις ελάχιστες πληροφορίες που συγκέντρωσα για κάποιους από αυτούς παραθέτω στη συνέχεια.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΙΠΙΛΙΑΓΚΑΣ,

ο Αρχιτέκτονας του Τραμπαντζείου Γυμνασίου

Ο Κωστής Πιπιλιάγκας είναι γόνος μοσχοπολίτικης οικογένειας που μετά από πολλές περιπέτειες εγκαταστάθηκε στη Βλάστη Κοζάνης. Αν και αυτοδίδακτος σχεδίασε πληθώρα κτηρίων στην περιοχή του Πέραν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και στην Δ. Μακεδονία, όπως το Διοικητήριο του μουτεσαρίφη Σερβίων. Σε σχέδια του Κωστή Πιπιλιάγκα θεμελιώθηκε το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας το 1888. Περήφανος για το έργο του ο Αρχιτέκτονας χάραξε το όνομά του στο γείσο που περιτρέχει τη στέγη του κτηρίου.

Πηγές:
Αναστασίου Δάρδα, Ίδρυση και λειτουργία του Τραμπαντζείου Γυμνασίου Σιατίστης με την εποπτεία της εκκλησίας, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1997.
Paula Scalcau, "Κοινότητες Μακεδόνων στη Ρουμανία. Έλληνες από τη Μακεδονία στο νομό της Mahedinti Ρουμανίας", στον τόμο: ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ, 17ος, 18ος, 19ος αιώνας, Θεσσαλονίκη 2011

ΤΑΣΟΣ ΧΕΛΜΗΣ
ο Αρχιτέκτονας του 1ου Δημοτικού Σχολείου Σιάτιστας

Με τις ενέργειες της Αδελφότητας "Προφήτης Ηλίας" και την φροντίδα του Δ. Βικέλα, Προέδρου της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητος στην Αθήνα, φιλοτεχνήθηκε δωρεάν  από τον Τάσο Χέλμη το κτήριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Σιάτιστας, το οποίο θεμελιώθηκε το 1908. Το κτήριο ήταν έτοιμο το 1912, λόγω του πολέμου όμως, οι μαθητές μεταφέρθηκαν εκεί το 1913.
Ο ίδιος Αρχιτέκτονας σχεδίασε αργότερα την οικία Βόγλη, κτήριο που διακρινόταν για την σύζευξη κλασικιστικών και αρ νουβό στοιχείων, αναμόρφωσε την οικία Βούρου με βάση τα τότε επικρατούντα ρεύματα του "Νεομπαρόκ" και σχεδίασε το  Μέγαρο Μαξίμου, για λογαριασμό του Αλέξανδρου Μιχαληνού, συζύγου της Ειρήνης Μανούση, απογόνου της γνωστής οικογένειας Μανούση από τη Σιάτιστα. 

Πηγές:
Χ. Καπνουκάγιας, Οι δάσκαλοι  και καθηγηταί μου, τεύχος 1ον. Θεσσαλονίκη 1975.
Φ. Ζυγούρης, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, επιμ. Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου, Σιάτιστα 2010.
Περιοδικό "Αρχιμήδης" Παράρτημα, Μαρτίου 1907.
Περιοδικό "Αρχιμήδης" Παράρτημα, έτους ΙΑ (1910-1911).
http://library.tee.gr/vufind/Record/kt10000529/Description
http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio_more.aspx?id=202
HERTZE

O Αρχιτέκτονας του Α΄ Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κάτω Σιατίστης

Το κτήριο που στέγασε αρχικά το Α΄ Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κάτω Σιατίστης θεμελιώθηκε το 1919 σε σχέδια που παραχώρησε ο Γάλλος αρχιτέκτονας Hertze που έμεινε τότε αρκετά στη Σιάτιστα και λειτούργησε το 1920, σύμφωνα με πληροφορίες του Χρίστου Καπνουκάγια. Αργότερα έγινε μεικτό με το όνομα 2ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας και στεγαζόταν εκεί το 2ο Δημοτικό Σχολείο για περίπου εξήντα χρόνια, μέχρι που κτίστηκε το νέο διδακτήριο. Στέγασε για κάποια χρόνια και το Μουσικό Γυμνάσιο Σιάτιστας, καθώς και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Σιάτιστας. 

Πηγές:
Χ. Καπνουκάγιας, "Μια σκιαγραφίας της Σιατίστης", ΜΗΣ 1 (1925)
Εφημερίδα ΗΧΩ της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ φ. 2.6.1919

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΟΝΤΑ
ΒΕΡΟΙΑ 1/10/2019

© Siatista-Info

*Αναδημοσίευση άρθρου του Siatista-Info από το 2019