12η Οκτωβρίου 1912: H κρίσιμη ημέρα για τη Σιάτιστα

Στους απελευθερωτικούς πολέμους του 1912 καθώς η Σιάτιστα είναι ανυπόμονη δεν περιμένει την έλευση του τακτικού ελληνικού στρατού για να ελευθερωθεί, ούτε καν την έλευση των κρητικών προσκοπικών σωμάτων Μακρή και Καραβίτη, τα οποία με τόλμη είχε αποφασίσει από την προηγούμενη μέρα -11/10/1912**- να δεχτεί, αλλά μόνη της στις 12 του Οκτώβρη του 1912 υψώνει την ελληνική σημαία, διώχνει τις τουρκικές αρχές και λεύτερη υποδέχεται τα προσκοπικά αυτά σώματα.

**Είναι η 11η Οκτωβρίου 1912, ημέρα της εβδομάδος Πέμπτη. Την εσπέραν της ημέρας αυτής, περί την 6ην μ.μ., καλείται εσπευσμένως [στην Ιερά Μητρόπολη] έκτακτη συνεδρίαση <επιτροπής>, η οποία απαρτίζεται από τα μέλη της Εθνικής Οργανώσεως Μακεδονικής Αμύνης και από πολλούς προκρίτους της Κοινότητος, μεταξύ των οποίων πρωτεύουν οι ιατροί και οι διδάσκαλοι της πόλεως. Κατά την συνεδρίαση αυτήν ανακοινούται από την Εθνική Οργάνωση επιστολή των οπλαρχηγών Μακρή και Καραβίτη, οι οποίοι ευρίσκοντο στο Παλαιόκαστρο με <δύναμη> [περίπου] 100 (εκατόν) οπλιτών, και άλλη προς τον Μουδίρη Σιατίστης, από τους ιδίους οπλαρχηγούς, που είχεν ως εξής:

Προς τον Σταθμάρχην Σιατίστης
Εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου σε διατάσσομεν, όπως αμέσως εκκενώσης την πόλιν, διότι θα προελάση αύριον ο Ελληνικός Στρατός προς απελευθέρωσιν αυτής.

Οι αρχηγοί Μακρής και Καραβίτης

Μετά την ανακοίνωση των ανωτέρω διεξάγεται μακρά συζήτησις, εάν συμφέρει να εισέλθει το σώμα ως καταλυτής της τουρκικής Αρχής ή να διευκολυνθεί απλώς η διέλευσίς του, για να μεταβεί εις Βογατσικόν, τόπον προορισμένον για τη συγκέντρωση των ανταρτικών σωμάτων. Τέτοιες ώρες η λογική αδρανεί. Η καρδιά κυριαρχεί. Όνειρα πρόκειται να πραγματοποιηθούν. Πόθοι τοσούτων αιώνων παρουσιάζονται ως μέλλοντες να εκπληρωθούν. Ποιος είναι εκείνος που θα προβεί σε αντίδραση, υποβάλλοντας σε αυστηρή λογική τα προτεινόμενα; .... Αποφασίζεται επομένως παμψηφεί η θριαμβευτική είσοδος των σωμάτων στην πόλη και η απομάκρυνση ή η σύλληψη των ολίγων οργάνων της τουρκικής Κυβερνήσεως, σε περίπτωση που δε θα απεφάσιζαν να απομακρυνθούν, και αμέσως στέλλεται στο Παλαιόκαστρο ο Ηρακλής Γκιουλέκα, για να παραλάβει και οδηγήσει τους οπλαρχηγούς την επαύριο. (Φ. Ζυγούρη ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΥΤΗΣ σελ.363) .
.......................................

H 12η Οκτωβρίου 1912 είναι ημέρα κρίσιμη για τη Σιάτιστα. Η ημέρα που πρόκειται να χαράξει στας δέλτους της ιδιαίτερης Ιστορίας της ή την δόξαν της ή την καταστροφήν της. Με τις πρώτες χρυσίζουσες φωτεινές δεσμίδες (ακτίνες) του ηλίου ηχολογούν οι κώδωνες των εκκλησιών, η φωνή της χριστιανικής πίστεως, και ακούεται ένας πυροβολισμός, η φωνή της ελεύθερης πατρίδος.

Με τα δυο αυτά σύμβολα οι κάτοικοι της Χώρας καλούνται σε συναγερμό. Το ίδιο γίνεται και στη Γεράνεια, της οποίας οι κάτοικοι συναθροίζονται στην Αγορά και αναμένουν τους Χωριώτες. Στα κωδωνοστάσια κυματίζει η γαλανόλευκη. …….Έτσι προχωρούν και φθάνουν στην Αγορά της Γερανείας, όπου τους υποδέχονται οι κάτοικοι αυτής με ζητωκραυγές και χειροκροτήματα και από κοινού διευθύνονται στον ορισμένο τόπο της υποδοχής, στον Άγιο Νικάνορα. Εκεί καταλαμβάνουν θέσεις και, με μια ανείπωτη λαχτάρα, αναμένουν να ιδούν τους ελευθερωτάς τους μια ώρα νωρίτερα. Ύστερα από λίγα λεπτά φαίνονται τα πρώτα της παρατάξεως ζευγάρια. Τα πλήθη ξεσπούν σε ουρανομήκεις ζητωκραυγές και σε ακράτητα χειροκροτήματα.

Πλησιάζουν τα λεβεντόπαιδα ελαφροκίνητα και υπερήφανα. Σπεύδουν σε συνάντησή τους το ιερατείο και τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής. Χαιρετίζουν τους αρχηγούς και τα πλήθη φωνάζουν «Χριστός Ανέστη, παιδιά. Καλώς ήρθατε, αδέρφια μας».

Πολλοί κλαίουν και εναγκαλίζονται και φιλούν αυτούς. Η πορεία συνεχίζεται με διεύθυνση (κατεύθυνση) προς τη Χώρα, με μια πρωτοφανή συγκίνηση, με ένα απερίγραπτο ενθουσιασμό. Φέσια ξεσχίζονται και πετιούνται στον αέρα …… Έτσι βαδίζοντας φθάνει η ανθρωποπλημμύρα στο Διοικητήριο, όπου υποδέχεται τους ελευθερωτάς ο Δήμαρχος της πόλεως Μηνάς Θεοδώρου ……Με συγκίνηση απερίγραπτη γίνεται η παράδοση και παραλαβή της πόλεως και ανακηρύσσεται ελεύθερη εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου. Υψώνεται στο Διοικητήριο η Γαλανόλευκη, την οποίαν ο λαός χαιρετίζει με φρενιτιώδεις ζωτοκραυγές και συνεχή χειροκροτήματα, αλλά και με δάκρυα ενθουσιασμού και πυροβολισμούς.

(Φ. Ζυγούρη ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΥΤΗΣ σελ.365) .