Τα έπιπλα και τα στρωσίδια των Αρχοντικών της Σιάτιστας (εικόνες)
siatistaΝοεμβρίου 27, 2022
Από τα Σιατιστινά Αρχοντικά, όπως άλλωστε και από όλα τα σύγχρονά τους ελληνικά σπίτια, απουσιάζουν τα κινητά έπιπλα. Με τον τρόπο αυτό το ίδιο δωμάτιο μπορούσε να έχει πολλές χρήσεις. Μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για διαμονή, ύπνο, φαγητό, υποδοχή ξένων. Στα δωμάτια υπήρχαν μεγάλες ξύλινες ντουλάπες, οι μεσάντρες, όπου έβαζαν τα στρωσίδια και τα ειδικά στρώματα, τα οποία χρησιμοποιούσαν για να κοιμηθούν. Όταν επρόκειτο να κοιμηθούν, έβγαζαν τα στρώματα από τις μεσάντρες, τα έβαζαν στο πάτωμα και κοιμούνταν.
Εικ. 1. Μεσάντρα.
Για το φαγητό είχαν ένα χαμηλό, στρογγυλό ξύλινο τραπέζι, τον σοφρά. Την ώρα του φαγητού έβαζαν κάτω τον σοφρά, τον έστρωναν με τον τράπεζο (υφαντό τραπεζομάντηλο) και έτρωγαν καθισμένοι σε μαξιλάρες γύρω από τον σοφρά.
Δεξιά και αριστερά από τις μεσάντρες ήταν διαμορφωμένα μικρά ανοίγματα, τα καμαρούλια, για την τοποθέτηση διαφόρων αντικειμένων οικιακής χρήσεως, όπως κανάτες, λάμπες, πιατέλες κ.λπ. Τα διάφορα δωμάτια των σπιτιών είχαν, αντί για καθίσματα, τα μιντερλίκια ή μιντέρια. Τα μιντέρια ήταν ξύλινες σταθερές κατασκευές, οι οποίες έπιαναν στα καλά δωμάτια τις τρεις πλευρές του δωματίου, σχηματίζοντας Π. Η τέταρτη πλευρά ήταν πάντα προορισμένη για τις μεσάντρες και τη θύρα. Το δωμάτιο με τα μιντέρια αυτά ονομαζόταν και μιντερλίσιος. Στα μιντέρια τοποθετούσαν αναπαυτικές μαξιλάρες για να κάθονται και προσκέφαλα για να ακουμπάνε. Όλα αυτά ήταν κατασκευασμένα από υφαντά και από κεντητά υφάσματα, καθώς και με μία άλλη τεχνική που καλλιεργήθηκε στη Σιάτιστα και την Καστοριά, τη συρραφή διαφόρων πολύχρωμων τεμαχίων υφασμάτων. Την τεχνική αυτή μας την περιγράφει ο Αριστοτέλης Ζάχος σε άρθρο του με τίτλο «Ρούχινα προσκέφαλα αλλφουρσινά» στο Μακεδονικό Ημερολόγιο Ν. Σφενδόνη, τεύχος 4, (1935).
Σε κάθε Σιατιστινό σπίτι υπήρχε μια ποικιλία από υφαντά στρωσίδια, κιλίμια, διάδρομοι, φλοκάτες, έργα των γυναικών της Σιάτιστας, τα οποία έστρωναν σε διάφορους χώρους. Σύμφωνα με προφορικές και γραπτές μαρτυρίες από τον 19ο αιώνα. στα χειμωνιάτικα δωμάτια, εκατέρωθεν του τζακιού, υπήρχαν υπερυψωμένοι χώροι, οι πρωτιές (Στη Σιατιστινή ντοπιολαλιά «η προυτσιά»), τις οποίες οι ιδιοκτήτες έστρωναν με στρωσίδια και κάθονταν πάνω σε αναπαυτικά μαξιλάρια ή έστρωναν και κοιμούνταν.
Οι ξυλόγλυπτες κασέλες, ζωγραφισμένες ή διακοσμημένες με φίλντισι ήταν από τα λίγα έπιπλα που υπήρχαν στο Σιατιστινό Αρχοντικό. Τα έπιπλα αυτά και τα στρωσίδια είναι γνωστά με το όνομα αλλφουρσινά (άλλης εποχής, σιατιστινό συνώνυμο: καναγκιρίσια)
Το Σιατιστινό Αρχοντικό δεν είχε μεν μεγάλα κινητά έπιπλα, είχε όμως μικροέπιπλα καθώς και χειροτεχνήματα σε ρόλο μικροεπίπλων. Πανέμορφα κρυστάλλινα, πορσελάνινα και μεταλλικά αντικείμενα και σκεύη, πολλά από τα οποία έφερναν οι έμποροι από την Ευρώπη, διακοσμούσαν τις κόχες και τις πόλτσες των δωματίων.
Τέλος, από κανένα σπίτι δεν έλειπε το εικονοστάσι, το οποίο, σε ορισμένα σπίτια, χρησιμοποιούνταν μεν για την φύλαξη των εικόνων, αλλά εξυπηρετούσε και άλλο σκοπό. Βρισκόταν στη μεσιά ή στο ανώι, σε ένα τοίχο ο οποίος χώριζε το ανώι από κάποιο δωμάτιο. Από το μέρος του ανωγιού τοποθετούνταν οι εικόνες, από το μέρος του δωματίου είχε μικρό άνοιγμα που σύμφωνα με κάποιους ερευνητές χρησίμευε για να βλέπει η νύφη τον υποψήφιο γαμπρό που ερχόταν να τη ζητήσει στο γάμο. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΜΠΟΝΤΑ-ΝΤΟΥΜΑΝΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α. Ζάχος, Αρχιτεκτονικά Σημειώματα, Ιωάννινα, Ηπειρωτικά Χρονικά 1928. Φ. Ζυγούρης, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, Επιμέλεια, Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου, Σιάτιστα 2010. *διαδικτυακή μεταφορά Siatista-Info
