Τι θα πρέπει να σας προβληματίζει όταν χρησιμοποιείτε το Facebook
(…) Το Facebook συλλέγει πληροφορίες για εσάς με εκατοντάδες διαφορετικούς τρόπους, σε πολυάριθμα κανάλια. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιλέξετε ποιες πληροφορίες θα προστατέψετε, ωστόσο η ενημέρωση σχετικά με τη συλλογή αυτή των δεδομένων, μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τους κινδύνους της συγκεκριμένης πλατφόρμας, και να γίνετε λίγο πιο επιλεκτικοί στη χρήση της.
Περιεχόμενα:
- Πώς το Facebook συλλέγει τα δεδομένα;
- Τι γνωρίζει το Facebook πριν καν το κοινοποιήσετε;
- Μετά την κοινοποίηση: Τι πληροφορίες συλλέγει το Facebook για εσάς;
- Πώς χειρίζεται το Facebook τα δεδομένα σας off-the-record;
- Το αρχείο shadow profile
- Τι σχέσεις διατηρεί το Facebook με τους διαφημιστές;
- Ποια δεδομένα δίνει το Facebook στην κυβέρνηση;
- Τι παρακολουθεί το Facebook αφότου αποσυνδεθείτε;
- Τι θα έπρεπε να σας προβληματίζει όταν χρησιμοποιείτε το Facebook;
- Πώς θα πρέπει να δράσετε, εφόσον δεν επιθυμείτε το Facebook να έχει τα προσωπικά σας δεδομένα;
Το Facebook, δυστυχώς ή ευτυχώς, έχει μετατραπεί στο σύγχρονο καθιστικό σαλόνι μας, η λεγόμενη 3η διάσταση, ο 3ος χώρος ύπαρξής μας (μετά το χώρο του σπιτιού και το χώρο εργασίας), ο ηλεκτρονικός. Είναι ο χώρος όπου επικοινωνούμε με φίλους, δραπετεύουμε από τις ειδήσεις της καθημερινότητας, διοργανώνουμε εκδηλώσεις, θρηνούμε τους ανθρώπους που χάσαμε, γιορτάζουμε γεννήσεις και γενέθλια, αρραβώνες, επαγγελματικά ξεκινήματα, καινούριες κομμώσεις, ακόμη και διακοπές.
Η πλατφόρμα του Facebook έχει καταλάβει τόσο μεγάλο ρόλο στην κοινοποίηση των σκέψεων και συναισθημάτων μας που έχει φτάσει να είναι εφάμιλλη της “κιβωτού των στοχασμών” του γνωστού σε όλους μας Harry Potter. Μια αποθήκη δηλαδή, θα λέγαμε, σκέψεων και αναμνήσεων. Εξαιτίας όλων αυτών λοιπόν, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κατανοήσουμε πώς ακριβώς το Facebook, ως εταιρεία, χειρίζεται τις ελπίδες, τα όνειρα, τις πολιτικές πεποιθήσεις, τις φωτογραφίες των παιδιών μας μόλις τα καταχωρήσει στις βάσεις δεδομένων του.
Και το κάνει όντως. Το 2014, μηχανικοί του Facebook δήλωσαν πως λαμβάνουν δεδομένα μεγέθους 600 terabytes σε καθημερινή βάση.
Για να προσεγγίσουμε καλύτερα τον όγκο της πληροφορίας, μπορούμε να λάβουμε υπόψη το μέγεθος του έργου “Πόλεμος και Ειρήνη”, το κείμενο του οποίου καταλάμβανε 3.1 megabytes. Το 1966 η κινηματογραφική εκδοχή του έργου ήταν διάρκειας 7 ωρών και μεγέθους 8 gigabytes.
Επομένως αντιλαμβανόμαστε πως οι άνθρωποι “ανεβάζουν” πληροφορία ισοδύναμη με 193.000.000 αντίγραφα βιβλίων του “Πόλεμος και Ειρήνη”, ή 75.000 αντίγραφα της κινηματογραφικής του μεταφοράς, σε ημερήσια συχνότητα.
Η “πολιτική απορρήτου του Facebook” περιγράφει θεωρητικώς ποια δεδομένα των χρηστών συλλέγει, και πώς τα διαχειρίζεται. Ωστόσο, όπως συμβαίνει στην πλειονότητα των εταιρειών, “παραλείπει” τα πραγματικά σημεία που θα ενημέρωναν διαφωτιστικά τους πελάτες της σχετικά με το τί συμβαίνει ακριβώς ως προς το ζήτημά μας.
Ενοχλημένη από τη διαρκή υποψία του τι μπορεί να απογίνονται όλα εκείνα τα πληκτρολογημένα status που “ανεβάζω” κατά καιρούς, αποφάσισα να διεξάγω μια μικρή σχετική έρευνα. Οι πληροφορίες που παραθέτω στη συνέχεια πηγάζουν από τον τύπο σχετικά με την τεχνολογία και το εμπόριο αυτής, από ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις, καθώς και από όσα ήμουν σε θέση να κατανοήσω με την οπτική του απλού πελάτη, ως χρήστρια του Facebook. Έχω προσθέσει επίσης τις προσωπικές μου ερμηνείες επί του θέματος ως επαγγελματίας του κλάδου, καθώς χειρίζομαι δεδομένα για 10 και πλέον χρόνια τώρα.
Εάν οποιοσδήποτε εργαζόμενος στην εταιρεία του Facebook επιθυμεί να κάνει διορθώσεις κι επισημάνσεις στο παρακάτω κείμενο, θα ήμουν παραπάνω από ευτυχής να ακούσω από τους ίδιους τους ειδικούς να ισχυρίζονται πως δεν συλλέγουν τα δεδομένα μας και δεν τα χειρίζονται κατ’αυτόν τον τρόπο, όπως αναφέρεται ακολούθως.
Εάν οποιοσδήποτε εργαζόμενος στην εταιρεία του Facebook επιθυμεί να κάνει διορθώσεις κι επισημάνσεις στο παρακάτω κείμενο, θα ήμουν παραπάνω από ευτυχής να ακούσω από τους ίδιους τους ειδικούς να ισχυρίζονται πως δεν συλλέγουν τα δεδομένα μας και δεν τα χειρίζονται κατ’αυτόν τον τρόπο, όπως αναφέρεται ακολούθως.
Πώς το Facebook συλλέγει δεδομένα
Προκειμένου να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί η συλλογή δεδομένων από το Facebook, σχεδίασα ένα απλό (εξαιρετικά απλό) διάγραμμα. Ο χρήστης εισάγει τα δεδομένα του στην εφαρμογή του UI (ελληνιστί Διεπαφή Χρήστη, ως User Interface). Αυτή είναι η κεντρική σκηνή, θα λέγαμε.
Τα στοιχεία τότε συλλέγονται στη βάση δεδομένων του Facebook (σημειωτέον πως υπάρχουν πολύ παραπάνω από μία βάσεις δεδομένων για τη συγκεκριμένη πλατφόρμα). Αυτό είναι το παρασκήνιο.
Τα δεδομένα που βλέπουν οι χρήστες στην κεντρική σκηνή, συνιστούν ένα υποσύνολο και μόνον, του όγκου των δεδομένων που συγκεντρώνονται στο παρασκήνιο.
Εάν ενδιαφέρεστε για περαιτέρω τεχνικές προδιαγραφές, υπάρχουν διαθέσιμα πολυάριθμα διαγράμματα που δείχνουν το σύνολο της δομής στο Google. Το Facebook δεν αποτελεί παρά την κορυφή του παγόβουνου στον τομέα της συλλογής αυτών των δεδομένων. Η λίστα εκτός από το Facebook περιλαμβάνει τις εταιρείες Hive, Hadoop, HBase, BigPipe, MySQL, Memcached, Thrift, καθώς και πολλές πολλές άλλες. Όλα τα παραπάνω στεγάζονται σε κέντρα μαζικής συλλογής δεδομένων, όπως αυτό στην πόλη Prineville του Oregon.
Τι γνωρίζει το Facebook προτού το κοινοποιήσετε;
Η συλλογή δεδομένων από το Facebook δυνητικά ξεκινά προτού δώσετε την εντολή της “κοινοποίησης”. Καθώς διαμορφώνετε το μήνυμά σας, το Facebook συλλέγει ήδη την πληροφορία από τη διαδικασία πληκτρολόγησης.
Το Facebook έχει ήδη προηγουμένως χρησιμοποιήσει τα δεδομένα αυτά για να μελετήσει την αυτολογοκρισία. Δηλαδή, σύμφωνα με το 7ο Διεθνές Συνέδριο της Ένωσης για την Πρόοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης (Association for the Advancement of Artificial Intelligence – AAAI), σχετικά με τα weblogs και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έρευνες έδειξαν πως το 71% των χρηστών αυτο-λογοκρίνονται την τελευταία στιγμή, έχοντας συντάξει το κείμενό τους, και προτού το κοινοποιήσουν.
Το Facebook έχει ήδη προηγουμένως χρησιμοποιήσει τα δεδομένα αυτά για να μελετήσει την αυτολογοκρισία. Δηλαδή, σύμφωνα με το 7ο Διεθνές Συνέδριο της Ένωσης για την Πρόοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης (Association for the Advancement of Artificial Intelligence – AAAI), σχετικά με τα weblogs και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έρευνες έδειξαν πως το 71% των χρηστών αυτο-λογοκρίνονται την τελευταία στιγμή, έχοντας συντάξει το κείμενό τους, και προτού το κοινοποιήσουν.
Οι ερευνητές δηλώνουν:
Αναφέρουμε τα αποτελέσματα από μια διερευνητική ανάλυση με την οποία εξετάσαμε την αυτολογοκρισία της “τελευταίας στιγμής”, ή το φιλτράρισμα του περιεχομένου μετά τη σύνταξή του, στο Facebook. Συλλέξαμε δεδομένα 3,9 εκατομμυρίων χρηστών για παραπάνω από 17 ημέρες, και συσχετίσαμε την αυτολογοκρισία με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τους χρήστες, το κοινωνικό τους status όπως αυτό παρουσιάζεται, τη διαδραστικότητά τους με άλλους χρήστες.
Δηλαδή, εάν κοινοποιούσες κάτι όπως λόγου χάρη “Μισώ το αφεντικό μου. Με τρελαίνει!” την τελευταία στιγμή προέβαλλαν εσωτερικές αντιρρήσεις, και το post μετατρέπονταν σε κάτι ανάλογο του “Φίλε, έχουμε τρελή δουλειά αυτή τη στιγμή!” Το Facebook όμως ήδη γνωρίζει τι πληκτρολόγησες, προτού το διαγράψεις με το μαγικό delete.
Στη συνέχεια παραθέτω τα σημεία των δεδομένων που χρησιμοποίησαν για να διεξάγουν την έρευνά τους:
Αξίζει στο σημείο αυτό να σημειώσουμε το εξής: διαγραμμένες κοινοποιήσεις (posts), διαγραμμένα σχόλια (comments), διαγραμμένες κοινοποιήσεις παρουσίας (check in’s): Όλα υπάγονται στον κανόνα πως τίποτε δεν εγγυάται στους χρήστες ότι αυτά που δεν έγραψαν – για την ακρίβεια αυτά που διέγραψαν – πράγματι διεγράφησαν, και δε θα αποθηκευτούν.
Επομένως, ακόμη κι όταν διαγράφετε ένα post, το Facebook εξακολουθεί να παρακολουθεί το συγκεκριμένο post. Το Facebook εν ολίγοις, εξακολουθεί να διατηρεί πλήρως τα ίχνη των μεταδεδομένων (metadata), δηλαδή των δεδομένων που περιγράφουν τα δεδομένα σας. Παραδείγματος χάριν, τα δεδομένα μιας τηλεφωνικής συνομιλίας, αφορούν στη συνομιλία αυτή καθεαυτή. Τα μεταδεδομένα αφορούν στην ακριβή χρονική στιγμή που πραγματοποιήθηκε η κλήση, την τοποθεσία από την οποία έγινε, τη διάρκεια της κλήσης κ.ο.κ.
Για το Facebook, τα μεταδεδομένα είναι εξίσου σημαντικά με τα πραγματικά δεδομένα, και τα αξιοποιεί για να κάνει αναγωγές στα πραγματικά στοιχεία του χαρακτήρα σας. Δηλαδή διερευνά μέσα από αυτά, ποιοι πραγματικά είστε. Χρησιμοποιώντας τα Εργαλεία Προγραμματιστή του Chrome (Developer Tools), είναι σχετικά εύκολο να αντιληφθεί κανείς την πληθώρα των δεδομένων που περνούν στο Facebook, από τον πελάτη/χρήστη στο παρασκήνιο, μέσω του XHR, το πρωτόκολλο δηλαδή με το οποίο μεταφέρονται τα δεδομένα από τη μηχανή αναζήτησης στον server. Δεν είμαι εξέχουσα ειδικός της τεχνολογικής αυτής σκηνής (αν και πολύ θα ήθελα να έρθω σε επαφή με κάποιον από αυτούς, ώστε να ανακαλύψουμε τι άλλο θα μπορούσαμε ακόμη να μάθουμε), ωστόσο από μία εικόνα μπορείτε να δείτε τι ίχνη κρατά το Facebook κατά τη διάρκεια του χρόνου που δαπανάτε κάνοντας… κάτι-οτιδήποτε! Δεν είναι ακριβές τι, αλλά πιθανότατα αποτυπώνει το χρόνο που βρίσκεστε στο site, χρόνο που καρπώνεται το Facebook από τη ζωή σας.
