Γράφει ο Γεώργιος Μ. Μπόντας – Λαογράφος
Το Δωδεκαήμερο Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Θεοφάνεια, χαρακτηρίζεται από έντονη θρησκευτικότητα και πλούσια εθιμολογία.
Όλες οι μεγάλες γιορτές είναι αφορμή χαράς και γιορταστικών εκδηλώσεων.
Μια απ’ αυτές είναι η γιορτή των καλάνδων ή όπως τα λένε στη Σιάτιστα τα
‘’Κόλιαντα’’ που εκδηλώνεται με το παρακάτω τραγούδι:
Πιδιά μ’ ήρθαν τα κόλιαντα κι όλοι να τοιμαστείτι
πάρτι κι τι τζιουμάκις σας κι στουν Αϊ- Λία να βγείτι,
κι’ απ’ τουν Αϊ- Λία στουν Πρόδρομου, στα τρία τα πηγάδια…
Έτσι στις 23 Δεκεμβρίου το βράδυ ανάβονται οι κλαδαριές, μεγάλες
φωτιές, που γίνονται από χόρτα ξερά, τα φουφούρια, το λόζιο που λένε,
που μαζεύουν τα παιδιά από τα χωράφια και τ’αμπέλια. Το άναμμα των
κλαδαριών είναι μια γραφική γιορταστική εκδήλωση, αλλά και από τα
χαρακτηριστικά έθιμα του δωδεκαημέρου. Τα κουδούνια, τα όργανα, οι φωνές
και τα τραγούδια παρουσιάζουν ένα σωστό πανδαιμόνιο. Πρόκειται για ένα
έθιμο που συμβολίζει τις φωτιές που άναψαν οι ποιμένες στη Βηθλεέμ για
να αναγγείλουν τη γέννηση του Χριστού.
Τα παλιά χρόνια στη Σιάτιστα επαναλαμβάνονταν το ίδιο έθιμο της
κλαδαριάς και στις 30 Δεκεμβρίου, με τη διαφορά η κλαδαριά γινόταν με
κάθε λογής εύφλεκτα υλικά από υπολείμματα αχύρων σταύλων, χαρτιών, ξύλων
κ.λ.π μικρή και χωρίς την επισημότητα των καλάντων. Οι δε ομάδες
απαρτίζονταν από μικρά μόνο παιδιά. Τα τραγούδια ήταν τα ίδια και
άλλαζαν μόνο τη λέξη ‘‘Κόλιαντα’’ σε ‘’Σούρουβα’’ δηλ καρποί καρύδια,
κάστανα, κυδώνια και ψωμιά. Αντί δηλ να πούνε κόλιαντα μπαμπού μ’
κόλιαντα κι μένα κουλιαντίνα, έλεγαν σούρουβα μπάμπουμ σούρουβα κι μένα
τσ’ σουρουβίνα. Τραγουδούσαν για να μεταδώσουν τη χαρμόσυνη αγγελία της
επικείμενης ανατολής η έλευσης του νέου χρόνου.
