Ό Παναγιώτης Γράβας σε ηλικία 32 ετών είναι ένας ακόμα από τους Σιατιστινούς που έπεσε στις μάχες του Έπους του 40 στην Αλβανία.
Σκοτώθηκε κατά την διάρκεια των μαχών στην περιοχή Μοράβα - Ιβάν (14 - 22 Νοεμβρίου 1940) στο ύψωμα 1878, την 17η Νοεμβρίου 1940. Με τις μάχες αυτές, η Ελλάδα από τον ρόλο του αμυνόμενου πέρασε σε αυτόν του επιτιθέμενου. Το αποτέλεσμα τους ήταν το πρώτο μεγάλο ελληνικό επίτευγμα, η κατάληψη της Κορυτσάς.
Στις μάχες αυτές οι Σιατιστινοί, οι Βοϊάτες συμμετείχαν ως μέλη του 53ου Συντάγματος Πεζικού και ήταν αυτοί που κλήθηκαν πρώτοι να αντιμετωπίσουν την ιταλική εισβολή.
Ο καθηγητής Παναγιώτης Γράβας επιστρατεύτηκε με τον βαθμό του δεκαεννέα. Είχε αποφοιτήσει από την Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και την περίοδο εκείνη δίδασκε φιλολογικά μαθήματα στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας και είχε μόλις παντρευτεί την Ναούμα Γιαννακού.
Ο Παναγιώτης Γράβας συγκέντρωσε το υλικό με το οποίο συνέταξε την εργασία του, τα "Κουδαρίτικα Σιατίστης". Τα κουδαρίτικα είναι συνθηματική γλώσσα με την οποία επικοινωνούσαν τα συνεργεία των χτιστάδων, όταν δεν ήθελαν να αποκαλυφθεί το περιεχόμενο των συνομιλιών τους από τους εργοδότες τους.
Είναι όμως ιδιαίτερα συγκινητική, η περιγραφή της στιγμής που έγινε το γνωστό το μαύρο μαντάτο, για τον Παναγιώτη Γράβα στην Σιάτιστα. Το έφερε ο Αργύριος Τύπας που επέστρεψε από το μέτωπο, στον Δημήτριο Γιαννακό (Τιούλης), τον αδερφό της γυναίκας του νεκρού. Ήταν ήδη γνωστό ότι ο Παναγιώτης Γράβας αγνοούνταν και είχε κυριεύσει τους δικούς του, η αγωνία. Η απάντηση του Αργύριου Τύπα τους πάγωσε.
Έτσι ο Παναγιώτης Γράβας είναι και αυτός ένας από τους χιλιάδες νεκρούς στρατιώτες, θαμμένος στα βουνά της Αλβανίας, που περιμένει με αγωνία να επιστρέψει και να ταφεί στα χώματα της πατρίδας του.
Πηγές
Σκοτώθηκε κατά την διάρκεια των μαχών στην περιοχή Μοράβα - Ιβάν (14 - 22 Νοεμβρίου 1940) στο ύψωμα 1878, την 17η Νοεμβρίου 1940. Με τις μάχες αυτές, η Ελλάδα από τον ρόλο του αμυνόμενου πέρασε σε αυτόν του επιτιθέμενου. Το αποτέλεσμα τους ήταν το πρώτο μεγάλο ελληνικό επίτευγμα, η κατάληψη της Κορυτσάς.
Στις μάχες αυτές οι Σιατιστινοί, οι Βοϊάτες συμμετείχαν ως μέλη του 53ου Συντάγματος Πεζικού και ήταν αυτοί που κλήθηκαν πρώτοι να αντιμετωπίσουν την ιταλική εισβολή.
Ο καθηγητής Παναγιώτης Γράβας επιστρατεύτηκε με τον βαθμό του δεκαεννέα. Είχε αποφοιτήσει από την Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και την περίοδο εκείνη δίδασκε φιλολογικά μαθήματα στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας και είχε μόλις παντρευτεί την Ναούμα Γιαννακού.
Ο Παναγιώτης Γράβας συγκέντρωσε το υλικό με το οποίο συνέταξε την εργασία του, τα "Κουδαρίτικα Σιατίστης". Τα κουδαρίτικα είναι συνθηματική γλώσσα με την οποία επικοινωνούσαν τα συνεργεία των χτιστάδων, όταν δεν ήθελαν να αποκαλυφθεί το περιεχόμενο των συνομιλιών τους από τους εργοδότες τους.
Είναι όμως ιδιαίτερα συγκινητική, η περιγραφή της στιγμής που έγινε το γνωστό το μαύρο μαντάτο, για τον Παναγιώτη Γράβα στην Σιάτιστα. Το έφερε ο Αργύριος Τύπας που επέστρεψε από το μέτωπο, στον Δημήτριο Γιαννακό (Τιούλης), τον αδερφό της γυναίκας του νεκρού. Ήταν ήδη γνωστό ότι ο Παναγιώτης Γράβας αγνοούνταν και είχε κυριεύσει τους δικούς του, η αγωνία. Η απάντηση του Αργύριου Τύπα τους πάγωσε.
"Αχ ρε Τιούλη! Σκουτώθκιν! Μι τα χέρια μ' τον έθαψα ικεί απαν!"
Έτσι ο Παναγιώτης Γράβας είναι και αυτός ένας από τους χιλιάδες νεκρούς στρατιώτες, θαμμένος στα βουνά της Αλβανίας, που περιμένει με αγωνία να επιστρέψει και να ταφεί στα χώματα της πατρίδας του.
Πηγές
- Ψηφιακή Αποτύπωση της Σιάτιστας, Οδος Παναγιώτη Γράβα, http://www.siatistanews.gr/siatista/SIATISTA-e-apotyposi/Apotyposi/Dromoi-text/22-Grava.html
- Το 53ο Σύνταγμα Πεζικού και η Σιάτιστα, siatistanews, http://siatistanews.gr/53-olo-min.pdf.
- Αρχείο Γεώργιο Μπόντα
Περπατώντας στη Σιάτιστα και την Ιστορία
