Μαζεύοντας μανιτάρια από τον Μπούρινο! (φωτο)

Το τραπέζι μας έκαναν για ακόμη μια φορά οι ορειβάτες της πόλης μας με φρέσκα μανιτάρια από τον Μπούρινο... τα απολαύσαμε έστω και "φωτογραφικά".

Ελάτε να Μαζέψουμε Μανιτάρια!

ΜΠΟΡΕΙ να τα έχετε απολαύσει πολλές φορές—ίσως σε πίτσα, σαλάτα, σούπα ή σάλτσα. Ή πιθανόν να σας αρέσει η παράξενη εμφάνισή τους, η οποία αποτελεί αγαπημένο θέμα πολλών καλλιτεχνών που ειδικεύονται στην εικονογράφηση παιδικών ιστοριών. Έχετε, όμως, αναρωτηθεί ποτέ τι ακριβώς είναι το μανιτάρι; Τι το κάνει να αναπτύσσεται; Ποιοι μαζεύουν μανιτάρια, και πώς; Ας δούμε.

Τις περισσότερες φορές, τα μανιτάρια αναγνωρίζονται εύκολα. Δεν έχουν ούτε φύλλα ούτε άνθη ούτε χλωροφύλλη ώστε να είναι πράσινα. Έτσι λοιπόν, συνήθως ξεχωρίζουν έντονα ανάμεσα στην πράσινη βλάστηση που τα περιβάλλει. Πολλά έχουν ένα μεγάλο «καπέλο» που στηρίζεται σε στέλεχος. Αλλά συναντώνται σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων και χρωμάτων. Υπάρχουν και μανιτάρια που λάμπουν μέσα στο σκοτάδι. Το μανιτάρι είναι είδος μύκητα. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές ποικιλίες μυκήτων που δεν είναι μανιτάρια όσον αφορά τα τυπικά χαρακτηριστικά, αλλά συνήθως κατατάσσονται στην ίδια ομάδα με αυτά. Λόγου χάρη, υπάρχουν μύκητες που μοιάζουν με θαλάσσια κοράλλια. Άλλα είδη αναπτύσσονται πάνω σε δέντρα και μοιάζουν με ράφια μικροσκοπικής βιβλιοθήκης.

Τι Είναι;

Επί μεγάλο διάστημα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το μανιτάρι ήταν ένα ξεχωριστό και κάπως μυστηριώδες είδος φυτού. Σήμερα, οι περισσότεροι βιολόγοι ταξινομούν τα μανιτάρια ως μια ανώτερη τάξη μυκήτων. Τα θεωρούν ανεξάρτητη ομάδα οργανισμών, λόγω του ασυνήθιστου σχήματος, ανάπτυξης και τρόπου διατροφής τους. Πολλά μανιτάρια είναι εδώδιμα, και μερικά μάλιστα έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Άλλα, όμως, είναι παραισθησιογόνα ή δηλητηριώδη. Η επιστημονική μελέτη μυκήτων όπως είναι τα μανιτάρια ονομάζεται μυκητολογία.

Το Εκπληκτικό Μανιτάρι

Πώς πολλαπλασιάζονται τα μανιτάρια; Αυτό παρέμενε επί καιρό μυστήριο για την επιστήμη. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι το ώριμο μανιτάρι διασκορπίζει μικροσκοπικά σπόρια, τα οποία μεταφέρονται μέσω των ρευμάτων αέρα. Στο έδαφος τα σπόρια μετατρέπονται σε ένα πυκνό δίκτυο νηματιδίων, το λεγόμενο μυκήλιο. Από αυτό το δίκτυο αναπτύσσεται το καρποφόρο σώμα του μανιταριού, το τμήμα που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε και να μαζεύουμε.

Για να επιβιώσουν τα μανιτάρια, χρειάζονται κάθε είδους οργανική ύλη. Γι’ αυτόν το λόγο, το φυσικό τους περιβάλλον είναι κυρίως τα δάση, οι κήποι και οι περιοχές όπου υπάρχει βλάστηση. Βασική τους τροφή είναι τα άρρωστα ή νεκρά δέντρα, και επομένως παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθαρισμό των δασών. Απορροφώντας τα υπολείμματα των φυτών, των φύλλων και των κλαδιών, τα μανιτάρια συμβάλλουν στη δημιουργία φυσικού χούμου, ο οποίος εμπλουτίζει το έδαφος. Μερικά μανιτάρια συμβιώνουν με υγιή δέντρα. Το μυκήλιο των μανιταριών απορροφά νερό και θρεπτικά συστατικά από το έδαφος και μεταφέρει μέρος τους στο φυτό. Το φυτό ανταποδίδει παρέχοντας τροφή στο μανιτάρι.

Τα μανιτάρια χρειάζονται επίσης υγρασία και ζέστη. Να γιατί ξεφυτρώνουν έπειτα από μια καλοκαιρινή βροχή. Σε ευνοϊκές συνθήκες, μερικά είδη αναπτύσσονται φτάνοντας στο πλήρες μέγεθός τους μέσα σε μια νύχτα. Ένα είδος χρειάζεται μόνο 10 ως 14 μέρες για να φτάσει σε διάμετρο 50 εκατοστών περίπου. Άλλα είδη έχουν ασυνήθιστη διάρκεια ζωής. Το μυκήλιο από το οποίο αναπτύσσεται το σώμα του μανιταριού μπορεί να ζήσει αιώνες. Οι δε μύκητες που αποτελούν μέρος των λειχήνων μπορούν, σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, να ζήσουν μέχρι 600 χρόνια.

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ορισμένων ειδών μανιταριών ή συγγενικών ειδών—όπως οι τρούφες, για παράδειγμα—είναι η έντονη μυρωδιά τους. Να γιατί μπορούν οι σκύλοι να τα μυρίσουν από απόσταση 6 μέτρων περίπου, αν και ολόκληρο το καρποφόρο σώμα αναπτύσσεται υπογείως.

Ποιοι Μαζεύουν Μανιτάρια;

Στο διάβα των αιώνων, οι άνθρωποι μάζευαν μανιτάρια σε πολλά μέρη. Σήμερα, σε μερικές περιοχές της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, η συλλογή μανιταριών γίνεται σχεδόν αποκλειστικά από ειδικούς, οι οποίοι τα πουλούν σε εμπόρους. Αντίθετα, η συλλογή μανιταριών από ερασιτέχνες είναι δημοφιλής παράδοση στην Κεντρική και στην Ανατολική Ευρώπη. Αυτό το ενδιαφέρον για τα μανιτάρια δεν περιορίζεται στους ανθρώπους που ζουν στην ύπαιθρο. Πολλοί κάτοικοι των πόλεων χαίρονται να περνούν το σαββατοκύριακό τους στο δάσος μαζεύοντας μανιτάρια. Το κάνουν αυτό για να χαλαρώσουν σωματικά και διανοητικά—αλλά και για να εμπλουτίσουν το διαιτολόγιό τους επίσης. Πώς μαζεύονται τα μανιτάρια;

Οι συλλέκτες συνήθως ξεκινούν νωρίς το πρωί, όταν τα μανιτάρια είναι νωπά. Περπατώντας αργά μέσα στο δάσος, ψάχνουν στη βλάστηση, στα βρύα ή στα δέντρα όπου αναπτύσσονται μανιτάρια. Φορούν χοντρά ρούχα καθώς και γερά παπούτσια ή μπότες, και έχουν στην τσέπη τους αδιάβροχο για το ενδεχόμενο ξαφνικής νεροποντής. Ο συλλέκτης μανιταριών σέβεται τη φύση και γι’ αυτό προσπαθεί να μη βλάψει το περιβάλλον, κάνοντας μάλιστα όσο το δυνατόν λιγότερο θόρυβο ώστε να μη διαταράξει την άγρια ζωή.

Κοιτάξτε! Κάποιος συλλέκτης μόλις βρήκε ένα μανιτάρι. Σκύβει και, χωρίς να το αγγίξει, το εξετάζει για να δει αν είναι εδώδιμο. Μαζεύει πλήρως αναπτυγμένα μανιτάρια επειδή μόνο τότε μπορεί να είναι εντελώς σίγουρος ότι πρόκειται για εδώδιμο είδος. Αφού βεβαιωθεί απολύτως για την ποικιλία, το πιάνει απαλά από το στέλεχος—ποτέ από το καπέλο—και το κουνάει για να το αποκολλήσει από το έδαφος. Αμέσως, το καθαρίζει από το χώμα και τα διάφορα υπολείμματα και κόβει τυχόν σκουληκιασμένα ή χαλασμένα μέρη. Οτιδήποτε κόβει από το μανιτάρι το σκεπάζει με βρύα ή χώμα. Τα καθαρισμένα μανιτάρια τα βάζει στο καλάθι του. Δεν τα τοποθετεί σε πλαστικές σακούλες ή δοχεία επειδή, αν το έκανε αυτό, τα μανιτάρια θα άρχιζαν να υφίστανται ζύμωση και θα αλλοιώνονταν προτού καν προλάβει να τα πάει στο σπίτι.

Η συλλογή μανιταριών μπορεί επίσης να αποτελέσει καλή ομαδική δραστηριότητα. Ένας Χριστιανός διάκονος λέει: «Πρώτα πηγαίνουμε στη διακονία ως ομάδα αλλά, μόλις τελειώσουμε, μας αρέσει να μένουμε μαζί και να απολαμβάνουμε ευχάριστη συναναστροφή. Μερικές φορές πηγαίνουμε απλώς στα κοντινά δάση για να μαζέψουμε μαζί μανιτάρια. Καθώς ψάχνουμε για αυτά, αφηγούμαστε τις εμπειρίες που είχαμε στη διακονία και γενικά περνάμε καλά».

Προετοιμασία των Μανιταριών

Τα μανιτάρια έχουν πολλές χρήσεις στη μαγειρική. Μερικά είναι πολύ νόστιμα και μπορεί να αποτελέσουν κύριο συστατικό του γεύματος. Λόγου χάρη, σε πολλούς αρέσει να τηγανίζουν το καπέλο του μεγάλου μανιταριού πορτομπέλο σαν να ήταν μπριζόλα ή να κόβουν τα κοινά μανιτάρια και να τα τηγανίζουν μαζί με λαχανικά. Οι αρωματικές ποικιλίες μανιταριών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσθέσουν γεύση σε μεγάλη ποικιλία φαγητών. Αν αποξηρανθούν αρκετά μέσω θερμότητας, μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε δίαιτες για απώλεια βάρους ή ως υγιεινή τροφή. Μερικές ποικιλίες θεωρούνται πολύτιμες ως πηγή πρωτεϊνών, βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων.

Τα μανιτάρια αλλοιώνονται εύκολα. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητο να υφίστανται επεξεργασία τη μέρα που μαζεύονται. Σύμφωνα με ειδικούς, ένα εδώδιμο μανιτάρι που δεν είναι κατάλληλα αποθηκευμένο μπορεί να γίνει αρκετά δηλητηριώδες. Αν δεν θέλετε να φάτε αμέσως τα μανιτάρια, ίσως προτιμήσετε να τα αποξηράνετε ή να τα αποστειρώσετε. Έτσι μπορείτε να νοστιμίζετε με αυτά το φαγητό σας όλο το χρόνο. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες λεπτομέρειες σε βιβλία που ασχολούνται με τη συλλογή μανιταριών.

Χρειάζεται Προσοχή

Αν δεν έχετε μαζέψει ποτέ μανιτάρια και θέλετε να δοκιμάσετε, είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσετε με λίγη προσεκτική έρευνα. Ενημερωθείτε για το ποια εδώδιμα και ποια δηλητηριώδη μανιτάρια υπάρχουν στην περιοχή σας. Μάθετε να τα ξεχωρίζετε. Μπορεί επίσης να θέλετε να συμβουλευτείτε ειδικούς, όπως κάποιον φαρμακοποιό ή μυκητολόγο. Ποτέ μη μαζεύετε κάποιο μανιτάρι απλώς και μόνο επειδή είναι όμορφο ή μυρίζει ωραία. Αν δεν είστε εντελώς βέβαιοι για ένα μανιτάρι, μην το μαζεύετε! Ένα δηλητηριώδες μανιτάρι είναι αρκετό για να κάνει όλο το φαγητό ακατάλληλο, ακόμη και επικίνδυνο. Αν νιώσετε ναυτία ή πονοκέφαλο αφού φάτε μανιτάρια, συμβουλευτείτε αμέσως κάποιον γιατρό.

Είτε δοκιμάσετε να μαζέψετε μανιτάρια είτε όχι, μπορείτε πάντα να θαυμάζετε την ομορφιά τους—πράγμα που ίσως σας υπενθυμίζει ότι αυτά τα περίπλοκα, σπουδαία και εκπληκτικά δημιουργήματα δεν βρίσκονται εδώ τυχαία. Όπως και τα υπόλοιπα θαύματα του φυσικού κόσμου, τα μανιτάρια παρέχουν αποδείξεις για την ύπαρξη ενός σοφού και στοργικού Δημιουργού.—Γένεση 1:11-13· Ψαλμός 104:24.